Dromen en nachtmerries

Bijna ieder kind heeft er wel eens last van nachtmerries. In deze nare dromen verwerken kinderen vervelende dingen die ze overdag mee gemaakt hebben. Wanneer een kind vaak nachtmerries heeft is dit een signaal om alert te zijn, er zit het kind iets dwars.




Schermafbeelding 2023-09-14 om 12.50.18

Weerbaar en vol zelfvertrouwen is een werkboek voor kinderen tussen de acht en veertien jaar oud die weinig zelfvertrouwen hebben of niet voldoende weerbaar zijn. Hier meer informatie
instagramopvoedadvies
facebookopvoedadvies
twitteropvoedadvies
Dromen en nachtmerries

Drs. T. de Vos - van der Hoeven - augustus 2003

Dromen

Dromen zijn een essentieel onderdeel van de slaap. Het slapen verloopt in een aantal slaapcycli waarbij de diepe slaap waarin niet gedroomd wordt, wordt afgewisseld met lichte, onrustige slaap waarin gedroomd wordt. In deze fase van de slaap wordt een kind gemakkelijk wakker omdat het zich net onder het bewustzijnsniveau bevindt. De fase waarin er gedroomd wordt wordt de REM-fase genoemd waarbij de REM staat voor rapid eye movement, de snelle oogbewegingen die worden waargenomen tijdens deze fase van de slaap. De fase waarin er diep geslapen wordt heet de non-REM-fase. In deze fase is het kind rustig, koel, ademt diep en wordt moeilijk wakker. In deze fase van de slaap komen problemen als bedplassen, slaapwandelen en nachtangsten voor. Het kind slaapt dan zo diep dat het niet wakker wordt van de aandrang tot plassen of het wandelen door de kamer. In de loop van de nacht wordt de non-REM fase steeds korter en wordt er dus steeds meer gedroomd. Jonge kinderen brengen een veel groter deel van de nacht in de REM-fase door. Bij een volwassenen is ongeveer 25% van de nachtrust REM-slaap. Bij een baby is dit 60%.

Of baby's dromen is natuurlijk heel moeilijk vast te stellen omdat het kind niet zelf kan aangeven gedroomd te hebben. Maar veel ouders zullen aangeven toch wel aanwijzingen - zoals verdriet of paniek bij het wakker worden of praten in de slaap - te zien dat hun kind droomt. Sommige deskundigen zijn van mening dat baby's en dreumesen wel dromen, maar niet in de vorm van symbolische verhalen, maar meer in de vorm van basisbehoeften zoals warmte, drinken, knuffelen.
slapen dromen
Vanaf een jaar of drie kunnen kinderen aangeven dat ze dromen en begint er ook een besef te ontstaan dat de emoties bij het wakker worden voortkomen uit een droom. Al vinden peuters het vaak nog wel moeilijk om onderscheid te maken tussen fantasie en werkelijkheid.
Ook is het op deze leeftijd vaak nog moeilijk voor het kind om te vertellen waar de droom over ging. Zo ongeveer vanaf de kleuterleeftijd zien we dat kinderen hun dromen goed kunnen na vertellen.

Nachtmerries

In dromen verwerkt het kind de indrukken die het overdag heeft opgedaan. Dromen kunnen hierdoor signalen geven over het gevoelsleven van het kind. In dromen kunnen dus ook de angsten of frustraties van een kind naar buiten komen. Er is dan sprake van nachtmerries. Zo af en toe een nachtmerrie is geen reden tot zorgen. Ieder kind heeft wel eens tegenslagen of angsten, dit hoort ook bij de ontwikkeling. Er hoeft dan ook niets gedaan te worden.

Er kunnen een aantal zaken ten grondslag liggen aan een nachtmerrie. Zo kan een erg drukke dag voor nachtmerries zorgen, net als vermoeidheid en te weinig slaap. Maar ook koorts, ziekte, te veel/ te laat eten of het gebruik van medicijnen kan een belangrijke rol spelen bij het ontstaan van nachtmerries. Ook kunnen nachtmerries voortkomen uit het slapen op de rug of slapen in een te warme kamer of bed.
Daarnaast kunnen emotionele problemen zorgen voor nachtmerries. In de nachtmerrie wordt een nare gebeurtenis dan verwerkt.

Ook al hoeft een nachtmerrie niet meteen te betekenen dat er iets aan de hand is, een kind kan wel last van de nachtmerries hebben en dan is het goed het kind hulp te bieden. Een kind met nachtmerries kan geholpen worden door samen met het kind dingen te bedenken waardoor de dromen weg blijven. Bijvoorbeeld 's avonds voor het slapen gaan samen alle boze dromen wegblazen of een dromenvanger (van alles kan hiervoor doorgaan) ophangen waar alle nare dromen in blijven hangen. Kinderen hebben vaak ook veel steun van een beer ter beschermen tegen de nare dromen. Het mooiste is wanneer het kind zelf iets verzint om zich te beschermen tegen de dromen, omdat het kind er juist dan in zal geloven. Door gebruik te maken van de eigen fantasie van het kind kan de angst weggenomen worden die voortkomt uit de eigen fantasie van het kind.
droom fantasie angst
Een andere mogelijkheid is het kind helpen om de droom een andere wending te geven. Door te praten over de droom kan een ander einde verzonnen worden of kan een idee aangereikt worden hoe de droom anders te laten verlopen (b.v. een toverzwaard om de draak mee te verslaan).
En door overdag te praten over de dromen kan vaak ook de onderliggende angst of frustratie ontdekt worden, zodat deze aangepakt kan worden. Maar nachtmerries kunnen ook gewoon ontstaan uit de fantasie van het kind, zonder dat er een diepere betekenis is.

Bij het praten over dromen is het belangrijk vooral het kind te laten praten en geen dingen te gaan invullen voor het kind (die hond was zeker wel eng, terwijl de hond juist de steun voor het kind was in de droom). Het kind zal zich hierdoor niet begrepen voelen. Het kind is het meest geholpen bij een gesprek waarbij de ouder open vragen stelt en het gevoel van het kind helpt benoemen.
Zeggen dat het maar een droom was helpt een kind ook niet, omdat het voor het kind wel echt was en jonge kinderen ook nog moeilijk onderscheidt kunnen maken tussen fantasie en werkelijkheid.

Ook bij de gewone gang van zaken bij het slapen gaan kan het een en ander gedaan worden om nachtmerries te voorkomen. Allereerst is het belangrijk dat het naar bed gaan rustig verloopt en via een vast ritueel. Wanneer er iets vervelends is gebeurd in de loop van de dag, kan het goed zijn hier voor het slapen gaan nog even over te praten, zodat het kind uiting kan geven aan zijn of haar gevoelens. Ook kan het soms helpen om samen met het kind voor het slapen gaan iets leuks te verzinnen om over te dromen.
Daarnaast kan het helpen de kamer van het kind eens goed te bekijken in het donker. Een gewone stoel kan bijvoorbeeld in het half donker een enge schaduw opleveren. Een klein lampje of de meubels een beetje anders zetten kan dan een simpele oplossing zijn voor een groot probleem voor het kind.

Het kind na een nachtmerrie in het ouderlijk bed nemen is een heel begrijpelijke reactie. Maar toch is deze af te raden, omdat het kind dan vaak daarna niet meer naar het eigen bed durft. De boodschap van de ouders is dan namelijk, bij ons ben je veiliger dan in je eigen bed. En zo kunnen slaapproblemen ontstaan.
slapen dromen angst
Nachtmerries zijn een signaal

Wanneer een kind echt vaak nachtmerries heeft is dit een signaal tot alertheid bij de ouders. Veel nachtmerries zijn een signaal dat er iets is wat het kind hevig bezig houdt. Door te kijken of het gedrag van het kind overdag gewijzigd is, door te praten met het kind en na te gaan of er iets is voorgevallen kan de onderliggende reden van de nachtmerries gezocht worden. En wanneer de ouders en het kind er niet uitkomen is het goed om hulp te zoeken om dat nachtmerries een duidelijk signaal zijn dat er iets aan de hand is. Deze hulp kan gevonden worden bij opvoedkundige steunpunten, de opvoedtelefoon, Centrum voor Jeugd en Gezin of een vrijgevestigd psycholoog/ pedagoog.

Er zijn verschillende boeken voor kinderen over dromen en nachtmerries. Voor meer informatie en de mogelijkheid om het boek te kopen bij bol.com klik je op de titel:

Boekjes over nachtmerries en bang zijn in de nacht
- De nachtmerries van Loes, Loes Riphagen (4 tot 6 jaar)
- Koning van mijn bed, Jasper Dreesen (4 tot 6 jaar)
- Jasper heeft een nachtmerrie, Vincent Cuvelier (4 tot 7 jaar)
- Wat kun je doen als je niet durft te gaan slapen, Dawn Huebner ( 4 tot 12 jaar)

Boekjes over dromen
- Nijntje's droom, Dick Bruna (1 tot 3 jaar)
- 's Avonds laat, Annie M.G. Schmidt (3 tot 5 jaar)
- Ik Heb Van Jou Gedroomd Vannacht, Harmen van Straaten (4 tot 7 jaar)
- Zzz , Loes Riphagen (4 tot 7 jaar)
- Boet en de rode knop, Marije Koopmans (4 tot 7 jaar)

- DooBuddies Krasposter "Ik ga zelf slapen"

Veel kinderen vinden het fijn voor het slapen gaan nog even wat te praten over de dag. Ze kunnen zo hun hoofd leeg maken en hebben hierdoor minder last van vervelende dromen. Een dagboek voor het slapengaan, Slaapklets, kan hierbij helpen. Voor meer informatie en de mogelijkheid om één van de slaapklets-boeken te kopen bij Invulboekjes.nl: Slaapdagboek

Heeft u naar aanleiding van dit artikel vragen of wilt u een persoonlijk advies, dan kunt u hier terecht: Vraag per e-mail of advies aan huis



Literatuurlijst :
Sagasser, J. Stap voor stap groter worden: dromen, Ouders van nu, september 1999.
Sagasser, J. Dossier kinderdromen, Ouders van nu, novenber 2002
Vos de van der Hoeven, T. , Ik wil nog niet naar bed, www.opvoedadvies.nl , januari 2000
Montanus, M. Wat gaat er in dat koppie om. J/M, april 2002

Bijna ieder kind heeft er wel eens last van nachtmerries. In deze nare dromen verwerken kinderen vervelende dingen die ze overdag mee gemaakt hebben. Wanneer een kind vaak nachtmerries heeft is dit een signaal om alert te zijn, er zit het kind iets dwars.




Schermafbeelding 2023-09-14 om 12.50.18

Weerbaar en vol zelfvertrouwen is een werkboek voor kinderen tussen de acht en veertien jaar oud die weinig zelfvertrouwen hebben of niet voldoende weerbaar zijn. Hier meer informatie
Auteursrechten nadrukkelijk voorbehouden