Aan het eind van het eerste jaar beginnen kinderen te reageren op ongemak of verdriet bij anderen. Ze hebben het duidelijk in de gaten wanneer de ouders of andere familieleden verdrietig zijn, maar in het begin kunnen ze hier nog niet goed op reageren. Baby's van tien tot twaalf maanden gaan vaak (mee)huilen of worden onrustig. Rond de leeftijd van dertien maanden zien we vaak een eerste aanzet om de andere te troosten. Het kind gaat naar de ander toe, slaat de armpjes om die persoon heen of geeft een aai. Het troosten is nog wel heel algemeen en niet gericht op hetgeen tot het verdriet geleid heeft. Kinderen van achttien maanden richten zich bij het troosten wel op de oorzaak van het verdriet. Er wordt een kusje gegeven op de zere plek of een nieuw stuk speelgoed wordt gegeven aan een kindje wat huilt om een afgepakt stuk speelgoed.

Met het ouder worden leren kinderen ook steeds beter signalen herkennen van ongemak bij een ander. Kinderen van vier jaar kunnen verdriet of stress bij anderen goed herkennen, maar hebben vaak wel nog moeite met het herkennen van meer subtiele signalen van verdriet of ongemak.
Bij het ouder worden gaan kinderen ook meer rekening houden met gevoelens die minder direct verbonden zijn bij een situatie. Bijvoorbeeld een ouder die met een gebroken arm terugkomt van een skivakantie. Een jong kind zal vooral vragen naar de pijn. Een wat ouder kind zal ook vragen of er nog mogelijkheid is geweest om te skiën voor de valpartij en of het ondanks de arm toch gezellig was. Of een klasgenoot die gepest wordt. Jonge kinderen zien vooral het verdriet van het pesten. Oudere kinderen kunnen ook de onzekerheid die ontstaat door het pesten zien.

Ook de manier waarop kinderen redeneren over sociaal gedrag verandert bij het ontwikkelen. Peuters zijn in hun redenatie nog erg op zichzelf gericht: wat win ik met sociaal gedrag en wat verwachten geliefden van mij. Op de kleuterleeftijd beginnen kinderen ook aandacht te krijgen voor de behoeftes van anderen, ook wanneer deze ten koste gaan van de eigen behoeftes. Aan het eind van de lagere school en begin van de middelbare school beginnen stereotypen over sociaal gedrag (dit hoort, dat hoort niet) en de behoefte aan erkenning door andere een steeds grotere rol te spelen bij het redeneren over sociaal gedrag. In de loop van de middelbare school begint empathie (kunnen invoelen wat een ander voelt) en gedachtes over normen en waarde een belangrijkere rol te spelen bij de redenatie over sociaal gedrag.

Maar natuurlijk speelt ook het karakter van het kind een rol bij het laten zien van positief sociaal gedrag. Het karakter van het kind kan bepalend zijn voor de manier waarop een kind reageert op andermans emoties. Het ene kind reageert emotioneel op de emoties van de ouders, terwijl het andere kind meer rationeel zal reageren. Sommige kinderen kunnen ook reageren met enige agressie of ze proberen zich af te sluiten voor emoties bij anderen.