Een goede communicatie

Communiceren met een kind in de puberteit vraagt om geduld, tijd, respect en oprechte interesse. Al is dat natuurlijk niet iets waar je als ouder pas mee begint in de puberteit. Om op een goede manier met je puber te kunnen praten, moet hij/zij hier al vele jaren aan gewend zijn. Het is goed al op jonge leeftijd te starten met het voeren van gesprekken met je kind waarin het de ruimte krijgt zichzelf te zijn en een eigen mening te hebben. Zo wordt het geholpen een eigen mening te vormen, eigen ideeën en opinies te onderbouwen en hier voor op te komen. Praat ook niet alleen over persoonlijke zaken als regels, school, vrienden en dergelijke maar ook over politiek, cultuur, muziek, films etcetera en wees geïnteresseerd in de mening en voorkeur van je kind. Op deze manier is het kind echt betrokken bij het gesprek en voelt het zich serieus genomen en erkend.

Op jongere leeftijd laten kinderen zich nog veel vertellen en passen zich nog erg aan aan wat hun ouders zeggen. Wat de ouder zegt nemen ze over het algemeen voor 'waar' aan. In de puberteit worden ze kritischer ten opzichte van wat hun ouders zeggen. Ouders ervaren dan dat "hun goed luisterende kind plotseling verandert in een dwarse puber die nooit meer gewoon luistert."

Om goed te kunnen praten met een kind in de puberteitsfase is het belangrijk je te realiseren dat ook luisteren een belangrijk onderdeel is van communicatie. Ouders merken al snel dat hun puber een stuk beter aanspreekbaar is wanneer hij of zij de ruimte krijgt ook zijn of haar zegje te doen. Wanneer de jongere merkt dat de ouder werkelijk luistert naar wat hij of zij te zeggen heeft, werkelijk wil weten wat zijn/ haar mening is en er naar streeft samen oplossingen te verzinnen voor dingen waar ouder en kind tegen aanlopen, zal hij/ zij veel meer open staan voor het gesprek.
Ouders moeten er in de communicatie met hun kinderen voor waken dat het niet ’praten tegen’ in plaats van ’praten met’ hun kind wordt. Het wordt dan meer ’preken’ en daar verzetten juist pubers zich zeer sterk tegen. Communicatie moet van twee kanten komen, waarbij beide gesprekspartners elkaar met respect bejegenen.
En dat is in een ouder-kind verhouding zowel voor de ouders als voor het kind soms best nog lastig. Tussen ouder en kind is er toch altijd sprake van een gezagsverhouding en een groot verschil in leeftijd, kennis en ervaring. Hierdoor trappen ouders toch vaak in de val van het beter weten, bepalen en commanderen. En dan sluit een puber zich al snel af voor een gesprek.
Heel belangrijk is het dus eerst te luisteren naar wat je kind te zeggen heeft. Waarmee je als ouder ook meteen een goed voorbeeld geeft. En goed voorbeeld doet vaak volgen.

Do's, wat dan wel ?

Gezien het bovenstaande spreekt het dus voor zich dat het beter is voor één onderwerp te kiezen in het gesprek en je als ouder hier concreet op te richten. Benoem dit onderwerp ook concreet naar het kind toe ( "ik wil graag even praten over je huiswerk") en waak er als ouder voor dat je er toch niet andere minder relevante dingen bij haalt (" Volgens mij doet Bas ook weinig aan zijn huiswerk, ik vind dat hij geen goede invloed op je heeft. Ik vind het maar niets dat hij rookt").

Neem de tijd voor het gesprek, zodat er tijd is voor het kind om zijn of haar eigen mening te vormen en argumenten te verzinnen en onderbouwen. Zoals gezegd, probeer niet te snel met oplossingen of een oordeel te komen, maar stel vragen en laat je kind zijn standpunt uitleggen. En durf als ouder ook dingen aan te nemen van je kind, laat je puber je dingen uitleggen en vertellen. Zo geef je veel minder het gevoel de wijsheid in pacht te hebben. Je kunt ook gewoon leren van je puber en voor je kind is dit enorm goed voor het zelfvertrouwen.

Wanneer de jongere met oplossingen komt die je als ouder weinig zinvol vindt, kun je dit meteen uiten en de oplossing als onzinnig terzijde schuiven, maar de kans dat je kind dan nog deel wil nemen aan het gesprek is klein. Beter is het om de oplossingen of argumenten die je kind verzint serieus te nemen en samen te kijken naar de haalbaarheid van deze oplossingen. De kans is groot dat de jongere zelf al tot de conclusie komt dat deze oplossing misschien toch niet zo goed is. En waarom ook niet de oplossing van je kind een kans geven? Wie weet pakt het beter uit dan je verwachtte en anders merkt je kind zelf dat de oplossing niet werkt. Dat heeft veel meer effect dan een ouder die vertelt dat iets niet werkt.
Jongeren moeten ook de kans krijgen hun eigen fouten te maken, hier van te leren en deze fouten weer te herstellen. Zo leren ze verantwoordelijkheid dragen en zelfstandigheid tonen.

In sommige gevallen werkt het beter om een gesprek te stoppen en er later nog eens op terug te komen. Zo kunnen zowel ouder als kind nog eens rustig nadenken over wat er gezegd is, tot nieuwe inzichten komen en in een volgend gesprek er wel samen uitkomen. Wanneer het contact tijdelijk heel moeilijk verloopt kun je als ouder via e-mail, WhatsApp of een ouderwetse brief proberen toch contact te houden. Soms helpt het dingen eerst eens op te schrijven en elkaar te laten lezen, zodat er ruimte is om na te denken voordat er gereageerd hoeft te worden. Samen of los van elkaar op zoek gaan naar informatie kan ook een goede manier zijn om een gesprek dat vast is gelopen weer vlot te trekken. Overigens kan samen informatie zoeken bij ieder gesprek met een puber een goed hulpmiddel zijn. Als ouder geef je hiermee je kind de boodschap dat je ook niet alles weet, een beetje bescheidenheid als ouder kan geen kwaad, en door het samen zoeken naar informatie betrek je je kind echt bij het gesprek.

In een gesprek met hun puber zullen ouders al snel merken dat 'ik' boodschappen beter overkomen. Wanneer een ouder zegt: "Ik maak me zorgen wanneer jij een half uur te laat thuis komt" is de kans dat de jongere hier naar luistert en leert rekening te houden met de ouder veel groter dan wanneer de ouder boos roept "Nou ben je weer te laat" Benoem ook als ouder je gevoelens en stimuleer je kind om dit ook te doen.

In de communicatie zijn 'ik' boodschappen dus goed. Maar waak er als ouder wel voor hetgeen de jongere doet te veel op jezelf te betrekken of als een persoonlijke afwijzing te zien. Over het algemeen verzet een puber zich niet om de ouder af te wijzen of dwars te zitten. De puber worstelt met zichzelf en verzet zich hierbij tegen de ouder, juist om dat hij of zij heel goed beseft die ouder niet zo maar kwijt te kunnen raken. Iets wat met vrienden, die ook belangrijk zijn in de puberteit, wel kan gebeuren
Om op een goede manier met elkaar te kunnen praten moet een jongere zich ook veilig kunnen voelen in het gesprek. Wederzijds boosheid kan dit in de weg staan. Wanneer je als ouder erg boos bent of je kind is erg boos is het vaak beter het echte gesprek even uit te stellen. Natuurlijk laat je weten waarom je boos bent, maar het bespreken en oplossen van het probleem lukt veel beter wanneer je allebei de kans hebt gehad de boosheid te laten zakken en na te denken over wat er gebeurd is.
Ook moet je kind open staan voor een gesprek. Wanneer het net een onvoldoende heeft gehaald, ruzie heeft gehad met een vriend of een vermoeiend weekend heeft gehad is het misschien niet het beste moment om te praten. Respecteer het wanneer je kind aangeeft niet te willen praten. Maar wees er wel duidelijk in dat het gesprek daarmee niet van de baan is, jullie stellen het alleen uit tot een geschikter moment. Laat je zelf ook niet onder druk zetten, stel gerust dat je over een vraag van je puber eerst eens rustig wil nadenken voordat je antwoord geeft.