Communicatie met je puber

Op een goede manier met je kind praten wanneer de puberteit eenmaal is aangebroken, kan een hele uitdaging zijn. Toch is het goed deze uitdaging aan te gaan omdat deze communicatie heel belangrijk is voor de ontwikkeling van je kind.




Opvoeden-met-plezier-boek

Opvoeden met plezier beantwoordt de 48 meestgestelde opvoedkundige vragen over kinderen van 0 tot 7 jaar. Ouders kunnen hiermee op een positieve manier bijsturen bij de problemen en vragen waar ze in de dagelijkse opvoeding tegenaan lopen. Hier meer informatie
instagramopvoedadvies
facebookopvoedadvies
twitteropvoedadvies
Praten met je kind in de puberteit

Drs. Tamar de Vos - van der Hoeven - februari 2011

De puberteit is een verwarrende periode voor kinderen. Het is een leeftijdsfase waarin het kind zich steeds meer los maakt van de ouders, maar deze ouders toch ook nog heel hard nodig heeft. Ouders van hun kant moeten leren hun kind langzaam los te laten, wat het gevoel kan doen ontstaan het kind kwijt te raken. Dit maakt de communicatie tussen ouders en puber lastig. Enerzijds wil de puber graag zelf bepalen, anderzijds heeft hij of zij ook nog erg de begrenzing en begeleiding van de ouders nodig.
Jongeren zijn enorm op zoek naar erkenning. Ze willen gezien worden, gewaardeerd worden en ze willen dat hun mening gerespecteerd wordt (maar welke volwassene wil dat niet ook ? ). Dit zorgt er voor dat een communicatie waarin de ouder bepaalt en regels stelt en er weinig ruimte is voor inbreng van de jongere zelf, niet werkt.
Stacks Image 5
Een goede communicatie

Communiceren met een kind in de puberteit vraagt om geduld, tijd, respect en oprechte interesse. Al is dat natuurlijk niet iets waar je als ouder pas mee begint in de puberteit. Om op een goede manier met je puber te kunnen praten, moet hij/zij hier al vele jaren aan gewend zijn. Het is goed al op jonge leeftijd te starten met het voeren van gesprekken met je kind waarin het de ruimte krijgt zichzelf te zijn en een eigen mening te hebben. Zo wordt het geholpen een eigen mening te vormen, eigen ideeën en opinies te onderbouwen en hier voor op te komen. Praat ook niet alleen over persoonlijke zaken als regels, school, vrienden en dergelijke maar ook over politiek, cultuur, muziek, films etcetera en wees geïnteresseerd in de mening en voorkeur van je kind. Op deze manier is het kind echt betrokken bij het gesprek en voelt het zich serieus genomen en erkend.

Op jongere leeftijd laten kinderen zich nog veel vertellen en passen zich nog erg aan aan wat hun ouders zeggen. Wat de ouder zegt nemen ze over het algemeen voor 'waar' aan. In de puberteit worden ze kritischer ten opzichte van wat hun ouders zeggen. Ouders ervaren dan dat "hun goed luisterende kind plotseling verandert in een dwarse puber die nooit meer gewoon luistert."

Om goed te kunnen praten met een kind in de puberteitsfase is het belangrijk je te realiseren dat ook luisteren een belangrijk onderdeel is van communicatie. Ouders merken al snel dat hun puber een stuk beter aanspreekbaar is wanneer hij of zij de ruimte krijgt ook zijn of haar zegje te doen. Wanneer de jongere merkt dat de ouder werkelijk luistert naar wat hij of zij te zeggen heeft, werkelijk wil weten wat zijn/ haar mening is en er naar streeft samen oplossingen te verzinnen voor dingen waar ouder en kind tegen aanlopen, zal hij/ zij veel meer open staan voor het gesprek.
Ouders moeten er in de communicatie met hun kinderen voor waken dat het niet ’praten tegen’ in plaats van ’praten met’ hun kind wordt. Het wordt dan meer ’preken’ en daar verzetten juist pubers zich zeer sterk tegen. Communicatie moet van twee kanten komen, waarbij beide gesprekspartners elkaar met respect bejegenen.
En dat is in een ouder-kind verhouding zowel voor de ouders als voor het kind soms best nog lastig. Tussen ouder en kind is er toch altijd sprake van een gezagsverhouding en een groot verschil in leeftijd, kennis en ervaring. Hierdoor trappen ouders toch vaak in de val van het beter weten, bepalen en commanderen. En dan sluit een puber zich al snel af voor een gesprek.
Heel belangrijk is het dus eerst te luisteren naar wat je kind te zeggen heeft. Waarmee je als ouder ook meteen een goed voorbeeld geeft. En goed voorbeeld doet vaak volgen.
Stacks Image 8
Don'ts, wat kun je beter niet doen in gesprek met je puber ?

Zoals hierboven al gezegd is het belangrijk voor kinderen van deze leeftijd dat ze serieus genomen worden en inspraak hebben. Een ouder die de jongere vertelt wat hij of zij moet doen (je doet dat omdat ik het zeg) kan dan ook over het algemeen rekenen op veel verzet. Ook dreigen (als je dat niet doet dan....) heeft over het algemeen een averechts effect op een puber. De hakken gaan in het zand en het gesprek wordt erg moeilijk.
Jongeren willen de kans krijgen zelf na te denken over de problemen waar zij tegen aanlopen of waar hun ouders op wijzen. Wanneer ouders met kant en klare oplossingen komen, ongevraagd advies geven of erg moraliserend over het gedrag van het kind praten is de kans groot dat het gesprek niet tot een goed eind komt. Wat jammer is, want vaak staan pubers best open voor de suggesties en ideeën van hun ouders. Ze hebben er alleen moeite mee wanneer ouders hen het gevoel geven het beter te weten. Juist interesse van de ouder in de gedachten en gevoelens van het kind stimuleren het gesprek en de openhartigheid van een puber.
Belangrijk is het ook om het kind de tijd te geven zijn of haar eigen gedachten, gevoelens en bedoelingen onder woorden te brengen. Vooral wanneer een puber niet zo'n makkelijke prater is gaan ouders, met de beste bedoelingen, nog wel eens dingen invullen voor hun kind om het gesprek op gang te brengen. Helaas stokt het gesprek hierdoor juist vaak, omdat het kind zich onbegrepen voelt of het invullen boosheid oproept ("jij weet helemaal niet hoe ik me voel."). Je kind is er meer bij geholpen wanneer je open vragen stelt om het zo te helpen wijs te worden uit de eigen gedachten en gevoelens.

Niemand wordt graag als persoon aangesproken of afgewezen en dat geldt ook zeker voor kinderen in de puberleeftijd. Wanneer een jongere te horen krijgt: "je bent ook zo slordig" klinkt dat heel anders dan wanneer er gezegd wordt: "Je hebt een troep van je kamer gemaakt." Wanneer we als persoon aangesproken worden hebben we veel sneller de neiging om ons te verdedigen omdat we ons aangevallen voelen dan wanneer we op ons gedrag aangesproken worden. Gedrag is ook bij te sturen, die kamer is op te ruimen, terwijl onze persoonlijkheid veel minder gemakkelijk bij te sturen is.

Vooral wanneer je puber niet zo'n makkelijke prater is, is de verleiding groot maar meteen een aantal onderwerpen aan te snijden wanneer het eenmaal gelukt is in gesprek te komen. Grote kans dat dit er toe leidt dat het kind dichtklapt. Te veel in één keer willen bespreken schrikt af en kan ook bij volgende gesprekken er voor zorgen dat de jongere hier weinig voor open staat (" als ik eenmaal begin aan zo'n gesprek dan kom ik er niet meer vanaf.")
Stacks Image 11
Do's, wat dan wel ?

Gezien het bovenstaande spreekt het dus voor zich dat het beter is voor één onderwerp te kiezen in het gesprek en je als ouder hier concreet op te richten. Benoem dit onderwerp ook concreet naar het kind toe ( "ik wil graag even praten over je huiswerk") en waak er als ouder voor dat je er toch niet andere minder relevante dingen bij haalt (" Volgens mij doet Bas ook weinig aan zijn huiswerk, ik vind dat hij geen goede invloed op je heeft. Ik vind het maar niets dat hij rookt").

Neem de tijd voor het gesprek, zodat er tijd is voor het kind om zijn of haar eigen mening te vormen en argumenten te verzinnen en onderbouwen. Zoals gezegd, probeer niet te snel met oplossingen of een oordeel te komen, maar stel vragen en laat je kind zijn standpunt uitleggen. En durf als ouder ook dingen aan te nemen van je kind, laat je puber je dingen uitleggen en vertellen. Zo geef je veel minder het gevoel de wijsheid in pacht te hebben. Je kunt ook gewoon leren van je puber en voor je kind is dit enorm goed voor het zelfvertrouwen.

Wanneer de jongere met oplossingen komt die je als ouder weinig zinvol vindt, kun je dit meteen uiten en de oplossing als onzinnig terzijde schuiven, maar de kans dat je kind dan nog deel wil nemen aan het gesprek is klein. Beter is het om de oplossingen of argumenten die je kind verzint serieus te nemen en samen te kijken naar de haalbaarheid van deze oplossingen. De kans is groot dat de jongere zelf al tot de conclusie komt dat deze oplossing misschien toch niet zo goed is. En waarom ook niet de oplossing van je kind een kans geven? Wie weet pakt het beter uit dan je verwachtte en anders merkt je kind zelf dat de oplossing niet werkt. Dat heeft veel meer effect dan een ouder die vertelt dat iets niet werkt.
Jongeren moeten ook de kans krijgen hun eigen fouten te maken, hier van te leren en deze fouten weer te herstellen. Zo leren ze verantwoordelijkheid dragen en zelfstandigheid tonen.

In sommige gevallen werkt het beter om een gesprek te stoppen en er later nog eens op terug te komen. Zo kunnen zowel ouder als kind nog eens rustig nadenken over wat er gezegd is, tot nieuwe inzichten komen en in een volgend gesprek er wel samen uitkomen. Wanneer het contact tijdelijk heel moeilijk verloopt kun je als ouder via e-mail, WhatsApp of een ouderwetse brief proberen toch contact te houden. Soms helpt het dingen eerst eens op te schrijven en elkaar te laten lezen, zodat er ruimte is om na te denken voordat er gereageerd hoeft te worden. Samen of los van elkaar op zoek gaan naar informatie kan ook een goede manier zijn om een gesprek dat vast is gelopen weer vlot te trekken. Overigens kan samen informatie zoeken bij ieder gesprek met een puber een goed hulpmiddel zijn. Als ouder geef je hiermee je kind de boodschap dat je ook niet alles weet, een beetje bescheidenheid als ouder kan geen kwaad, en door het samen zoeken naar informatie betrek je je kind echt bij het gesprek.

In een gesprek met hun puber zullen ouders al snel merken dat 'ik' boodschappen beter overkomen. Wanneer een ouder zegt: "Ik maak me zorgen wanneer jij een half uur te laat thuis komt" is de kans dat de jongere hier naar luistert en leert rekening te houden met de ouder veel groter dan wanneer de ouder boos roept "Nou ben je weer te laat" Benoem ook als ouder je gevoelens en stimuleer je kind om dit ook te doen.

In de communicatie zijn 'ik' boodschappen dus goed. Maar waak er als ouder wel voor hetgeen de jongere doet te veel op jezelf te betrekken of als een persoonlijke afwijzing te zien. Over het algemeen verzet een puber zich niet om de ouder af te wijzen of dwars te zitten. De puber worstelt met zichzelf en verzet zich hierbij tegen de ouder, juist om dat hij of zij heel goed beseft die ouder niet zo maar kwijt te kunnen raken. Iets wat met vrienden, die ook belangrijk zijn in de puberteit, wel kan gebeuren
Om op een goede manier met elkaar te kunnen praten moet een jongere zich ook veilig kunnen voelen in het gesprek. Wederzijds boosheid kan dit in de weg staan. Wanneer je als ouder erg boos bent of je kind is erg boos is het vaak beter het echte gesprek even uit te stellen. Natuurlijk laat je weten waarom je boos bent, maar het bespreken en oplossen van het probleem lukt veel beter wanneer je allebei de kans hebt gehad de boosheid te laten zakken en na te denken over wat er gebeurd is.
Ook moet je kind open staan voor een gesprek. Wanneer het net een onvoldoende heeft gehaald, ruzie heeft gehad met een vriend of een vermoeiend weekend heeft gehad is het misschien niet het beste moment om te praten. Respecteer het wanneer je kind aangeeft niet te willen praten. Maar wees er wel duidelijk in dat het gesprek daarmee niet van de baan is, jullie stellen het alleen uit tot een geschikter moment. Laat je zelf ook niet onder druk zetten, stel gerust dat je over een vraag van je puber eerst eens rustig wil nadenken voordat je antwoord geeft.
Stacks Image 14
Soms zal je als ouder toch echt willen gaan zitten voor een gesprek, maar vaak ontstaan de beste gesprekken met een puber tijdens de gewone dagelijkse bezigheden, onder de afwas, in de auto of tijdens het eten. Jongeren vinden dit vaak ook veel prettiger. Zo'n gesprek waar ze echt voor moeten gaan zitten voelt erg zwaar terwijl praten tijdens het afdrogen van de vaat toch wat minder beladen voelt en het makkelijker is bij moeilijke onderwerpen het oogcontact even wat te vermijden. Daarom is het ook belangrijk er regelmatig 'te zijn' voor je puber, ook om gewoon leuke dingen samen te kunnen doen.

Niet alleen voor pubers kunnen bepaalde gesprekken moeilijk zijn, sommige onderwerpen zijn ook voor de ouders best lastig om ter sprake te brengen. Wees hier als ouder eerlijk in, geef aan dat je het een moeilijk onderwerp vindt. Zo voorkom je dat je kind de boodschap krijgt dat dit onderwerp niet bespreekbaar is, wanneer het merkt hoeveel moeite het je kost hier over te praten.
Goede momenten om te praten zijn ook aanknopingspunten in het dagelijkse leven. Een wel erg vrouwonvriendelijke seksueel getinte muziekclip die voorbij komt kan een mooie aanzet zijn tot een gesprek over seksualiteit, een vervelend incident op school kan leiden tot een goed gesprek over pesten en een artikel in de krant kan een uitstekende aanleiding zijn voor een gesprek over privacy op internet.

Praten met je puber

Met de ene puber lukt het gemakkelijker dan met de andere, maar voor iedere puber is het belangrijk dat er communicatie mogelijk is. Door te kiezen voor een benadering waarin je kind de ruimte krijgt om een mening te vormen, argumenten te geven en samen met jou als ouder naar oplossingen te zoeken, lukt dit meestal wel.

Er zijn verschillende boeken over communicatie met je puber. Hier een aantal op rijtje (Hoewel deze lijst zorgvuldig is samengesteld, kan Opvoedadvies.nl niet instaan voor de kwaliteit van de in deze boeken verstrekte informatie) Voor meer informatie en de mogelijkheid om het boek te kopen bij bol.com klik je op de titel:
- Praten met je puber, Annette Heffels
- Ik heb ook wat te vertellen! - communiceren met pubers en adolescenten Martine F. Delfos
- Praten met je tiener, Peter Adriaenssens
- Tienerklets!, Michal Janssen
- Geweldig Communiceren met jongeren, Justine Mol
- Luisteren naar pubers, Minder strijd in zes stappen, Lieke Kalhorn
- Openhartig Puber Tijd, Open Up!
- Puber coachkaarten, Espérance Blaauw

Heeft u naar aanleiding van dit artikel vragen of wilt u een persoonlijk advies, dan kunt u hier terecht: Vraag per e-mail of advies aan huis




Literatuur
Akkerman,A. Blokland, G., Hagens, H. en Kleverlaan,N. (1999) Wat nou.... Pubers, Hoofstuk 2. NIZW uitgeverij
http://www.elsevier.nl/web/Artikel/173994/Communicatiewetenschap-Praten-met-pubers.htm
http://www.psychologiemagazine.nl/web/Artikelpagina/Praten-met-je-puber-Zo-vermijdt-u-de-valkuilen.htm

Op een goede manier met je kind praten wanneer de puberteit eenmaal is aangebroken, kan een hele uitdaging zijn. Toch is het goed deze uitdaging aan te gaan omdat deze communicatie heel belangrijk is voor de ontwikkeling van je kind.




Opvoeden-met-plezier-boek

Opvoeden met plezier beantwoordt de 48 meestgestelde opvoedkundige vragen over kinderen van 0 tot 7 jaar. Ouders kunnen hiermee op een positieve manier bijsturen bij de problemen en vragen waar ze in de dagelijkse opvoeding tegenaan lopen. Hier meer informatie
Auteursrechten nadrukkelijk voorbehouden