Ik doe maar even of ik dat niet gehoord heb!
Negeren als opvoedkundige methode
Drs. Tamar de Vos - van der Hoeven - juli 2011
Wanneer je kind ongewenst gedrag laat zien, zul je hier over het algemeen iets van willen zeggen. Maar is dat wel altijd verstandig? Soms lijkt het gedrag van je zoon/dochter enkel maar toe te nemen, naarmate je er meer van zegt. We zien dit vooral wanneer het om uitingen gaat waarmee je kind aandacht vraagt, zoals zeuren, jengelen, vloeken, vieze woorden zeggen, gekke bekken trekken, ruzie zoeken om niets etcetera. Kwaad worden of je steeds weer aanspreken op dit gedrag, zorgt er voor dat het iets bereikt, het krijgt de aandacht die het zocht. En in plaats van er mee te stoppen, gaat hij/zij door, om de aandacht vast te houden.
Hoe dan wel te reageren op dit toch ongewenste gedrag? Want je wilt als ouder dit niet goedkeuren of het gewoon laten gebeuren. Je wilt je kind laten weten dat je dit gedrag afkeurt. Toch is het gewoon laten gebeuren soms wel de beste oplossing. Niet om je kind te leren dat het best dit gedrag kan laten zien, maar juist om het te leren dat dit geen zin heeft omdat het er toch geen aandacht mee kan opeisen.
Negeren als opvoedkundige methode
Drs. Tamar de Vos - van der Hoeven - juli 2011
Wanneer je kind ongewenst gedrag laat zien, zul je hier over het algemeen iets van willen zeggen. Maar is dat wel altijd verstandig? Soms lijkt het gedrag van je zoon/dochter enkel maar toe te nemen, naarmate je er meer van zegt. We zien dit vooral wanneer het om uitingen gaat waarmee je kind aandacht vraagt, zoals zeuren, jengelen, vloeken, vieze woorden zeggen, gekke bekken trekken, ruzie zoeken om niets etcetera. Kwaad worden of je steeds weer aanspreken op dit gedrag, zorgt er voor dat het iets bereikt, het krijgt de aandacht die het zocht. En in plaats van er mee te stoppen, gaat hij/zij door, om de aandacht vast te houden.
Hoe dan wel te reageren op dit toch ongewenste gedrag? Want je wilt als ouder dit niet goedkeuren of het gewoon laten gebeuren. Je wilt je kind laten weten dat je dit gedrag afkeurt. Toch is het gewoon laten gebeuren soms wel de beste oplossing. Niet om je kind te leren dat het best dit gedrag kan laten zien, maar juist om het te leren dat dit geen zin heeft omdat het er toch geen aandacht mee kan opeisen.
Negeren kan een goede manier zijn om om te gaan met bepaald ongewenst gedrag. Bij negeren gaat het zeker niet om het negeren van het kind, maar het negeren van het gedrag dat het laat zien. Negeren is vooral goed te gebruiken bij gedrag waarmee het kind de aandacht probeert te vragen en niemand anders echt kwaad doet. Wanneer je zoon/dochter een vriendje slaat, met speelgoed gooit of onaardige dingen zegt tegen iemand dan is dit gedrag waarmee hij/zij een ander kwetst en wat dus niet genegeerd moet worden. Ook gedrag dat je als ouder echt zeer afkeurt en waarvan je wilt dat je kind dat goed weet, is ongeschikt om aan te pakken met negeren. Wanneer een kind zeurt, je napraat, dreint, steeds uit bed komt of op een andere manier gedrag laat zien waarmee het hoofddoel is aandacht te krijgen kan het negeren van dit gedrag wel een goede oplossing zijn. Wanneer een zoon/ dochter gedrag laat zien om aandacht te krijgen, is het geven van deze aandacht, ook in de vorm van boos worden, eigenlijk een beloning voor het gedrag. Je dochter/zoon krijgt wat hij/zij wil. Beter is het dan dus om deze (negatieve) aandacht niet te geven. Wel is het heel belangrijk dan ook echt geen aandacht te besteden aan het gedrag. Wanneer je het gedrag eerst een tijdje negeert, maar dan toch boos wordt (wat begrijpelijk is als je kind echt aan het uitdagen is), geef je onbedoeld een verkeerde boodschap. Namelijk: "Als ik maar lang genoeg volhoud, dan krijg ik wel een reactie". In plaats van het gedrag af te leren, leert je kind dus extra lang vol te houden. Het is dus belangrijk consequent te zijn.
Negeren kun je vanzelfsprekend beter niet doen wanneer je kind een ander pijn doet, het gedrag gevaarlijk is, je kind iets kapot maakt of anderen echt stoort. Dit kan inhouden dat je gedrag in sommige situaties zult willen negeren, terwijl je in een andere situatie het kind toch zult willen aanspreken op dit gedrag. Een kind dat thuis loopt te vloeken zul je gemakkelijker negeren dan een kind dat vloekt op het schoolplein of in de supermarkt. Je negeert het gedrag dan niet consequent. Dit kan er voor zorgen dat het negeren minder effect gaat hebben. Het kind heeft al snel in de gaten in welke situaties het wel een reactie kan krijgen van de ouders en zal juist die situaties gaan opzoeken, om dit ongewenste gedrag te laten zien, wetende dat er een reactie zal komen. De kunst is dan, om ook in die situaties het gedrag te negeren. Iets wat niet gemakkelijk is wanneer je voelt dat anderen een oordeel vellen. Het kan in die situatie helpen duidelijk te zeggen dat je het gedrag gaat negeren. Hiermee laat je dit je kind weten maar ook de omstanders.
Dit aankondigen dat je gedrag gaat negeren is eigenlijk altijd verstandig. Wanneer je kind ongewenst gedrag gaat laten zien, geef je eenmaal rustig aan dit gedrag vervelend te vinden en er daarom geen aandacht aan te gaan besteden. Daarna voeg je de daad bij het woord en negeert het gedrag. Je negeert het tot het kind er mee stopt. Zodra het kind stopt en iets anders gaat doen geef je hier aandacht aan en wanneer mogelijk een kort compliment. Beter is het dan dit compliment niet te geven voor het stop zetten van het ongewenste gedrag, dan levert het ongewenste gedrag alsnog aandacht op, maar voor het laten zien van het gewenste gedrag. Zeg dus liever niet: "Fijn dat je gestopt bent met jengelen." maar: "Wanneer je iets gewoon aan mij vraagt kan ik je beter horen en dat vind ik fijn." Streef er naar het negeren altijd af te sluiten met een positieve opmerking over iets dat daarna goed gaat. Zo weet je kind dat je het ongewenste gedrag negeerde en zeker niet hem/haar zelf.
Dit aankondigen dat je gaat negeren hoeft natuurlijk niet iedere keer dat je kind hetzelfde ongewenst gedrag laat zien. Wanneer je kind regelmatig woorden gebruikt die jij liever niet wilt horen, hoef je niet iedere keer opnieuw te vertellen dat je dit gaat negeren. Leg één keer duidelijk uit dat je dit gedrag afkeurt en dat je er dus geen aandacht meer aan zult besteden. Daarna negeer je het gedrag iedere keer dat het zich voordoet.
Als ouder kun je in sommige situaties ook kiezen voor een aanpak waarbij je negeert, maar ook meteen aangeeft met welk gedrag het kind wel aandacht kan krijgen. Dit kan bijvoorbeeld goed werken wanneer je kind zeurt, jengelt of dreint. Je kunt dan aangeven dat je luistert naar wat je kind zegt, zodra het dit op een gewone manier kan zeggen: " Ik kan je niet verstaan wanneer je huilt. Vraag me op een gewone manier wat je wilt, dan luister ik naar je."
Werkt het wel?
Ouders twijfelen wel eens aan het effect dat negeren heeft. Ze voelen zich er niet prettig bij ongewenst gedrag te negeren of hebben moeite niet te reageren. Vooral wanneer je als ouder merkt dat het gedrag in eerste instantie toeneemt, kan het moeilijk zijn vol te houden. Toch is dat wel verstandig, want negeren kan in een hoop situaties echt effect hebben. Het helpt soms te kijken naar de dagelijkse praktijk om het effect van negeren te zien. Wanneer je regelmatig een ander helpt en nooit hulp terug krijgt van deze persoon, is de kans groot dat je deze persoon minder zal gaan helpen. Wanneer je een buurtgenoot groet en deze groet nooit terug, zal je op een gegeven moment stoppen deze buurman te groeten.
Het veel gebruikte belonen of complimenten geven in de opvoeding, oftewel het waarderen van wat het kind goed doet, is gestoeld op het zelfde principe als negeren. We willen graag waardering of aandacht voor wat we doen. Wanneer deze waardering en aandacht er niet is zullen we het bewuste gedrag minder gaan vertonen en wanneer deze waardering/aandacht er wel is, zullen we dit gedrag vaker laten zien.
Overigens is het wel verstandig de methode van negeren niet te vaak toe te passen. Wanneer je te veel gedrag gaat negeren, kan je kind zich afgewezen of als persoon genegeerd gaan voelen. Ook loop je het risico dat je kind dan steeds meer ongewenst gedrag gaat laten zien, op zoek naar een manier om wel aandacht te krijgen.
Negeren kan een goede methode zijn, maar wel voor een beperkt aantal gedragingen, waarbij het kind vooral aandacht zoekt en niet anderen schaadt. Het is altijd aan te raden het negeren van bepaald ongewenst gedrag te combineren met positieve aandacht voor het gewenste gedrag dat het kind laat zien. Zo leert het kind hoe het wel op een positieve manier aandacht kan krijgen.
Heeft u naar aanleiding van dit artikel vragen of wilt u een persoonlijk advies, dan kunt u hier terecht: Vraag per e-mail of advies aan huis
