Ontwikkeling

Kinderen zijn tot ongeveer hun tweede jaar nog grotendeels op zichzelf gericht. Alles draait in de beleving van het kind nog om het kind en in het spel heeft het kind nog weinig anderen nodig. Natuurlijk zoekt een dreumes wel interactie, bijvoorbeeld met de ouders of een broertje of zusje. Maar meestal worden deze mensen nog niet echt opgenomen in het spel. Een dreumes kan heel erg genieten van Kiekeboe, maar pakt daarna weer zijn auto om alleen door de kamer te rijden. Een dreumes vindt het nog heel moeilijk om op zijn beurt te wachten,wil speelgoed nog helemaal niet delen en beleeft er nog geen plezier aan een ander ook iets te gunnen

Peuter

Dan zo rond het tweede jaar zien we een verandering plaats vinden. Het kind gaat zich wat meer naar buiten richten en raakt steeds meer geïnteresseerd in wat anderen doen. Deze interesse is nog wel erg op het kind zelf gericht. Een jonge peuter is benieuwd naar wat andere kinderen doen, maar vooral uit het eigen perspectief (kan ik dat ook spelen, wil ik dat speelgoed ook etcetera) Jonge peuters kunnen heel gezellig naast elkaar spelen en daarbij best wat aandacht aan elkaar schenken, maar het blijft bij 'naast elkaar spel' en niet 'met elkaar spelen'. Ieder kind heeft zijn eigen spel. Op deze leeftijd hebben kinderen ook nog te weinig besef van het feit dat anderen ook wensen en gevoelens hebben. Het kind is nog grotendeels op zichzelf gericht. Toch is dit naast elkaar spelen de eerste stap naar het ontwikkelen van het besef dat andere kinderen ook een menig, gevoelens en wensen hebben. Peuters die naast elkaar spelen observeren en imiteren elkaar en leren hier veel van.

Dan rond het derde jaar zien we de eerste voorzichtige stappen naar het betrekken van andere kinderen bij het spel. We zien bij driejarige vooral samenspel ontstaan wanneer twee kinderen toevallig met hetzelfde willen spelen. Het is meer de activiteit waardoor de kinderen elkaar vinden dan het vinden van elkaar en dan samen iets gaan doen. Op oudere leeftijd zien we dat kinderen eerst een vriendje kiezen en dan samen met het vriendje verzinnen wat ze gaan doen. Bij driejarige zien we dat twee kinderen bijvoorbeeld op het poppenhuis aflopen en dan maar samen met het poppenhuis gaan spelen. Voor kinderen van drie is dit samen spelen nog wel heel moeilijk en het gaat dan ook vaak gepaard met conflicten. Peuters van drie vinden het nog heel moeilijk om speelgoed te delen en helemaal moeilijk om het eigen spel aan te passen aan de wensen van het andere kind. Voor een peuter is het nog erg moeilijk om iets te doen omdat de ander dat graag wil.

Begin vroeg

Al vanaf jonge leeftijd is het goed om kinderen te leren delen. Al op heel jonge leeftijd kan hier mee begonnen worden met het spelletje 'geven en nemen'. Een baby ervaart hierdoor dat hij/ zij iets weg kan geven en dat het dat dan ook weer terug krijgt. Bij het ouder worden kan het kind steeds meer geleerd worden samen te spelen met de ouder. Bij een baby of jonge dreumes volg je het kind nog erg in het spel. Maar tegen de tijd dat het kind de peuterleeftijd gaat bereiken is het goed als ouder ook wat eigen inbreng te gaan tonen. Beter is het dan om het kind niet meer in alles te volgen, maar ook zelf met spel te komen en het kind te leren dat er soms in het spel ook gedaan wordt wat de ouder wil. Zo leert het kind dat het niet steeds alles kan bepalen in het spel, maar dat het ook degene met wie het kind speelt soms kan of moet volgen. Zo worden de eerste stappen naar het samen spelen gezet in een hele veilige situatie. Want een ouder loopt niet boos weg wanneer het samen spelen toch even niet zo goed lukt, een andere peuter wel. Ook kunnen er boekjes gelezen worden over samen spelen en kunnen poppen of beren in het spel van het kind samen met elkaar spelen.

Samen spelen, samen delen ?

Het goed om het kind te leren delen, maar het is beter om een kind niet te dwingen om spullen te delen. Dwang zorgt er voor dat het kind zich enkel meer gaat verzetten tegen het delen en nog meer de eigen spullen in de gaten gaat houden, omdat het kind het gevoel heeft dit misschien wel weer te moeten afstaan aan het andere kind. Daarbij wordt met dwingen om te delen ook de boodschap aan het kind gegeven dat de behoefte van het kind (het houden van het speelgoed) ondergeschikt is aan de behoefte van het andere kind (het hebben van het speelgoed).

Wel kan het kind gestimuleerd worden toch te delen wanneer het kind zich hier in eerste instantie tegen verzet. En het kind kan uitgelegd worden dat als er niet gedeeld wordt er ook niet samen gespeeld kan worden. Soms is het ook beter om als ouder een stapje terug te doen en de kinderen zelf het probleem te laten oplossen. Vaak zien we dan dat het kind toch besluit te delen of dat er een compromis gesloten wordt. Hier leren beide kinderen veel van. Stuur dus gerust wat bij, maar grijp niet te snel in. Wanneer het kind wel bereid is om te delen is het belangrijk om er op te letten dat het kind hetgeen het gedeeld heeft wel weer terug krijgt. Wanneer een meisje bereid is haar pop te delen met een vriendinnetje en daarna de rest van de speelmiddag haar pop kwijt is, zal dit het meisje niet stimuleren de volgende keer weer haar pop te delen. Juist door te ervaren dat je iets ook weer terug krijgt wanneer je het deelt, wordt een kind gestimuleerd vaker te delen.

Dat van jou, dat wil ik

Ook is het goed om een kind al op jonge leeftijd te leren dat sommige dingen van iemand anders zijn. En dat soms iemand anders iets heeft wat het kind graag zou willen hebben, maar dat het kind dit niet zomaar mag pakken. Wel kan het kind geleerd worden dat het kan vragen om iets dat het andere kind heeft. Het kind zal dan alleen wel ook moeten leren dat de andere soms 'nee' zegt en dat het kind dat dan wel moet accepteren.
Ook het op de beurt wachten is iets dat goed aangeleerd kan worden in deze fase. Het kind wordt dan uitgelegd dat het best met hetgeen mag spelen dat het andere kind in handen heeft, maar dat er dan wel even gewacht moet worden tot het kind klaar is met het speelgoed.

Het afpakken van speelgoed heeft op verschillende leeftijd vaak ook een andere bedoeling. Een peuter pakt speelgoed af om de simpele reden dat het het speelgoed wil hebben. Op de kleuterleeftijd zien we dit ook nog wel, maar we zien dan ook vaak dat iets afgepakt wordt om te zien hoe het andere kind hier op reageert. Het kind kijkt wat dit doet met de vriendschap of het contact met het andere kind en in hoeverre het kind hiermee weg komt. Het is dan een beetje aan het experimenteren met sociale relaties.