Het verwerken van een schokkende gebeurtenis
Drs. T. de Vos van der Hoeven - maart 2001
De gebeurtenis
In het leven van een kind kunnen schokkende dingen gebeuren. Het kan hierbij gaan om dingen die wij, als volwassenen ook als ingrijpend en ernstig ervaren, zoals geweld, het overlijden van een geliefd persoon, ernstige ziekte of een bedreigende situatie. Begrijpelijk raakt dit een kind diep en heeft het kind tijd nodig om dit te verwerken.Maar ook zaken die in onze ogen veel minder ingrijpend zijn zoals het overlijden van een huisdier, een nieuwe school of het verhuizen van een vriendje, kunnen een diepe indruk maken op een kind. En ook dan heeft het kind tijd nodig om deze gebeurtenis te verwerken.
Naarmate het kind beter de mogelijkheid krijgt om de gebeurtenis te verwerken, of dit nou in onze ogen een ernstige of minder ernstige gebeurtenis is, zal het minder lang last hebben van de gebeurtenis en beter met zijn of haar emoties om kunnen gaan.
Als ouder kunt u hier een belangrijke rol bij spelen. Kinderen die iets schokkends hebben meegemaakt, hebben hun ouders hard nodig. Extra aandacht en zorg kunnen het kind helpen het gebeurde beter te verwerken Erg ingrijpende gebeurtenissen kunnen de ouders zelf ook erg in beslag nemen. Het kan dan moeilijk zijn als ouder het kind door deze moeilijke periode heen te helpen. Toch blijkt dat praten over het gebeurde niet alleen voor het kind maar ook voor de ouders goed is.
Drs. T. de Vos van der Hoeven - maart 2001
De gebeurtenis
In het leven van een kind kunnen schokkende dingen gebeuren. Het kan hierbij gaan om dingen die wij, als volwassenen ook als ingrijpend en ernstig ervaren, zoals geweld, het overlijden van een geliefd persoon, ernstige ziekte of een bedreigende situatie. Begrijpelijk raakt dit een kind diep en heeft het kind tijd nodig om dit te verwerken.Maar ook zaken die in onze ogen veel minder ingrijpend zijn zoals het overlijden van een huisdier, een nieuwe school of het verhuizen van een vriendje, kunnen een diepe indruk maken op een kind. En ook dan heeft het kind tijd nodig om deze gebeurtenis te verwerken.
Naarmate het kind beter de mogelijkheid krijgt om de gebeurtenis te verwerken, of dit nou in onze ogen een ernstige of minder ernstige gebeurtenis is, zal het minder lang last hebben van de gebeurtenis en beter met zijn of haar emoties om kunnen gaan.
Als ouder kunt u hier een belangrijke rol bij spelen. Kinderen die iets schokkends hebben meegemaakt, hebben hun ouders hard nodig. Extra aandacht en zorg kunnen het kind helpen het gebeurde beter te verwerken Erg ingrijpende gebeurtenissen kunnen de ouders zelf ook erg in beslag nemen. Het kan dan moeilijk zijn als ouder het kind door deze moeilijke periode heen te helpen. Toch blijkt dat praten over het gebeurde niet alleen voor het kind maar ook voor de ouders goed is.
Afhankelijk van de leeftijd en het karakter van het kind kunnen kinderen op verschillende manieren reageren. Het ene kind kan vreselijk druk gedrag laten zien terwijl het andere kind stil wordt en zich terugtrekt. Hoe verschillend de manier van reageren ook, alle kinderen is het krijgen van aandacht het belangrijkst
Belangrijk is om steeds goed te kijken en te luisteren naar uw kind en te proberen aan te sluiten bij waar het kind om vraagt . Het ene kind zal vooral zoeken naar geruststelling in de vorm van lichamelijk contact, een knuffel, een arm om zijn schouder, een ander kind zal meer behoefte hebben en verbale geruststelling en veel willen praten over het gebeurde. Geef steeds in begrijpelijke taal uitleg over wat er is gebeurd.
Kinderen willen, net als volwassenen, voelen dat ze niet alleen staan. Het is heel belangrijk dat de gevoelens van het kind serieus genomen worden, ook wanneer u de reactie van uw kind nogal overdreven vindt en geef u kind veel aandacht. Het is beter uw kind vlak na een schokkende gebeurtenis niet al te lang alleen te laten als dit niet nodig is. Wanneer het kind liever alleen is, gun het dan deze tijd alleen, maar blijf wel in de buurt en geef het kind het gevoel dat u er wel voor hem bent. Het kind kan erg in de war en bang zijn. Uw steun kan het kind weer vertrouwen geven in de wereld om zich heen.
De gebeurtenissen waar we hier over praten zullen over het algemeen geen effect hebben op baby's. Zij zullen alleen reageren op de onrust bij de ouders en zodra deze afneemt, zal het kind weer tot rust komen. Ook kleuters zijn erg gevoelig voor de gevoelens en onrust bij de ouders. Wanneer de ouders in staat zijn een gevoel van geborgenheid en veiligheid te bieden, zal het kind beter tot rust komen en de situatie sneller verwerken
Kinderen van 6 tot 12 jaar verwerken de ervaring het best door te spelen. Door het gebeurde steeds opnieuw na te spelen krijgt het kind er meer grip op. In het spel zal steeds geëxperimenteerd worden met het verloop van de gebeurtenis, de mogelijk verschillende aflopen en de gevoelens hierbij. Wanneer het spel steeds weer het zelfde is en zich blijft herhalen dan kan dit een signaal zijn dat het het kind niet lukt het gebeurde te verwerken en kan het nodig zijn hulp te zoeken.
Jongeren verwerken schokkende gebeurtenissen vaak op een manier die zeer herkenbaar is voor volwassenen. De schokkende gebeurtenis wordt vaak opnieuw beleefd en geanalyseerd. Maar ook adolescenten hebben nog hard de steun en geborgenheid van de ouders nodig om nare dingen te kunnen verwerken.
Kinderen hebben er vaak baat bij actief aan de gang te gaan met het gebeurde. Spelen, poppenkast ,schrijven en schilderen/ tekenen zijn goede hulpmiddelen voor kinderen. Ook speelgoed, verkleedspullen en expressiemateriaal stimuleren de verwerking . Daarnaast kunnen deze dingen ook voor enige afleiding zorgen, waardoor het kind niet voortdurend bezig is met wat er is voorgevallen. Ook kunt u als ouder actief iets doen met het gebeurde, bijvoorbeeld het huisdier begraven, het graf bezoeken van een overledenen of nog eens op de oude school op bezoek gaan na een verhuizing. Door actief aan de gang te gaan met het gebeurde wordt het verwerken gestimuleerd.
Bij het verwerken hebben kinderen de emotionele steun en begrip van hun ouders heel hard nodig. Als ouder moet u in deze situatie ook steeds alert blijven op signalen dat uw kind het moeilijk heeft. Kinderen verwerken gebeurtenissen soms op manieren die de ouders niet onmiddellijk als verwerking zullen herkennen. Bijvoorbeeld in dromen of in gedragsverandering. Het ene kind huilt veel wat heel herkenbaar is als verwerking van het gebeurde. Maar het andere kind zal ruw gaan spelen of lichte agressie lasten zien. Dit is voor ouders minder herkenbaar als reactie op het gebeurde.De meeste kinderen hebben zelf niet in de gaten dat het gebeurde effect heeft op hun spel.
Wanneer er sprake is van een gebeurtenis die ook de media haalt is het belangrijk in de gaten te houden in hoeverre het kind hiermee geconfronteerd wordt. Aandacht in de media kan de nare ervaring oprakelen en versterken. Maar het kan wanneer het gedoseerd wordt ook helpen bij de verwerking. En het kan een opening bieden voor een gesprek over het gebeurde.Geef in dit gesprek het kind de ruimte om te vertellen hoe het kind het ervaren heeft. Steeds weer over het gebeurde praten helpt bij de verwerking. Vaak helpt het ook wanneer het kind weet dat er meer kinderen dit soort dingen meemaken en dat bang of verdrietig zijn heel normaal is in deze situatie.
Na een schokkende gebeurtenis komen bij veel kinderen slaapproblemen en angsten bij het slapen gaan voor. Het kind is vaak bang alleen te zijn. Het is goed om bij het slapengaan de veiligheid te bieden die het zoekt. Praten over de nare dromen kan helpen de dromen te doen afnemen.
Dat kinderen, na een schokkende gebeurtenis, een tijd probleemgedrag vertonen is heel normaal. Het is goed hier begrip voor te tonen. Belangrijk na een gebeurtenis is om de tijd te nemen om het te verwerken, maar na enige tijd is het ook goed langzaam aan de draad weer op te pakken, weer meer structuur te gaan bieden en het dagelijkse ritme weer op te pakken.
Maar het kan zijn dat de ouders na een paar maanden nog geen enkele verbetering zien bij het kind. In dat gevallen kan het verstandig zijn toch hulp te zoeken voor het kind. Deze hulp kan geboden worden door de huisarts, de leerkracht, de afdeling Jeugd van de GGZ of Bureau Slachtofferhulp.
Er zijn boeken voor kinderen over verschillende ingrijpende gebeurtenissen die kunnen plaats vinden in het leven van een kind. Kinderen kunnen hun gevoelens beter leren begrijpen en kunnen herkenning vinden in deze boeken. Voor meer informatie en de mogelijkheid om het boek te kopen bij bol.com klik je op de titel:
- De wensbloem, Nathalie Slosse
- Achtste-groepers huilen niet, Jacques Vriens
- Ik blijf in bed, Cees Rutgers
- De school is weg!, Jacques Vriens
- Hoe verwerk ik het?, Anita Naik
Literatuur: 'Hoe helpt u uw kinderen bij het verwerken van een schokkende gebeurtenis?'. Folder afdeling Jeugd van GGZ Drenthe
