Begeleiding met behulp van een video
Drs. T de vos van der Hoeven - december 2001
Op het moment dat een kind wordt aangemeld met gedragsproblemen bij een hulpinstantie, wordt er uitgebreid naar het kind gekeken. Maar ook naar het gezin er om heen. En vooral naar de interactie en communicatie tussen de gezinsleden. En soms speelt de communicatie tussen de ouders en het kind een belangrijke rol bij de problemen met het kind. Dit betekent niet dat de problemen door de ouders ontstaan, maar wel dat de ouders kunnen leren op een andere, meer geschikte manier op het probleemgedrag van hun kind te reageren. En dit kunnen de ouders leren met behulp van video-opnames. Video-opnames in het gezin tijdens de gewone dagelijkse bezigheden.
Deze manier van begeleiding, videohometraining genoemd, wordt aangeboden aan ouders van kinderen in alle leeftijden en met vele verschillende gedragsproblemen. Het is een vorm van hulpverlening die steun biedt bij de opvoeding en het ouderschap. Maar het gaat verder dan enkel advisering omdat de ouders en indirect het kind, ook getraind worden in betere communicatie.
Drs. T de vos van der Hoeven - december 2001
Op het moment dat een kind wordt aangemeld met gedragsproblemen bij een hulpinstantie, wordt er uitgebreid naar het kind gekeken. Maar ook naar het gezin er om heen. En vooral naar de interactie en communicatie tussen de gezinsleden. En soms speelt de communicatie tussen de ouders en het kind een belangrijke rol bij de problemen met het kind. Dit betekent niet dat de problemen door de ouders ontstaan, maar wel dat de ouders kunnen leren op een andere, meer geschikte manier op het probleemgedrag van hun kind te reageren. En dit kunnen de ouders leren met behulp van video-opnames. Video-opnames in het gezin tijdens de gewone dagelijkse bezigheden.
Deze manier van begeleiding, videohometraining genoemd, wordt aangeboden aan ouders van kinderen in alle leeftijden en met vele verschillende gedragsproblemen. Het is een vorm van hulpverlening die steun biedt bij de opvoeding en het ouderschap. Maar het gaat verder dan enkel advisering omdat de ouders en indirect het kind, ook getraind worden in betere communicatie.
Na een eerste gesprek wordt door de hulpverlener vast gesteld dat het gezin baat zou kunnen hebben bij videohometraing. Met behulp van een voorbeeld video, wordt de methode aan de ouders uitgelegd en worden de reacties en vragen besproken. In de eerste periode worden er wekelijks opnames gemaakt. In de tweede periode vinden de opnames een maal in de twee/drie weken plaats, voor ongeveer een half jaar. Maar soms ook neemt de training een jaar of meer in beslag en soms wordt de videohometraining na enige tijd herhaalt.
De opnames worden thuis gemaakt tijdens de gewone dagelijkse situaties zoals de maaltijd, spelen, naar bed brengen van het kind etcetera. Het zijn korte opnames van hooguit tien minuten. Alleen al door het feit dat er een buitenstaander mee kijkt en er gefilmd wordt zorgt er voor dat de gezinsleden kritischer kijken naar hun eigen gedrag en communicatie.
Op een ander moment wordt dan samen met de ouders gekeken naar de opnames. Er wordt gekeken naar waar het in de communicatie minder goed gaat, maar ook zeker naar waar het wel goed gaat. Er wordt gekeken naar wat er gezegd wordt, maar er is ook uitgebreid aandacht voor de non-verbale communicatie zoals oogcontact, gezichtsuitdrukkingen en lichamelijk contact.
Door het achteraf bekijken van de beelden kunnen de ouders in een rustige situatie met enige afstand kijken naar het gedrag van hun kind en hun eigen gedrag. Heel vaak geven ouders zelf tijdens de opnames al aan dat ze over bepaalde dingen in hun eigen handelen niet zo tevreden zijn. Door dat ze de situatie nog eens terug zien, krijgen ze een beter beeld van waar het fout loopt en op welke vlakken in de communicatie het wel goed gaat. Met de hulpverlener wordt hierna besproken wat er in de opgenomen situatie beter gedaan had kunnen worden en hoe in volgende vergelijkbare situaties een betere communicatie bereikt kan worden.
De hulpverlener.
Videohometraining wordt door hulpverleners van verschillende disciplines uitgevoerd, over het algemeen psychologen, pedagogen of maatschappelijk werkers. Deze hulpverleners werken als ouderbegeleiders binnen de verschillende instanties en hebben een opleiding gevolgd tot videohometrainer.
Videohometraining wordt toegepast wanneer er op de voorgrond tredende communicatieproblemen zijn binnen het gezin en de gedragsproblemen van het kind samenhangen met de negatieve interactie binnen het gezin of er door versterkt worden. Het wordt vaak aangeboden aan ouders met nog jonge kinderen en ook in gevallen waar uithuis plaatsing dreigt. Deze methode kan bij bijna alle problematiek toegepast worden. Het lijkt een methode te zijn die bij bijna alle ouders en alle kinderen toepasbaar is.
Toch wordt in sommige gevallen besloten dat de methode (nog) niet toegepast kan worden. Bijvoorbeeld wanneer er ook andere problemen op de voorgrond aanwezig zijn, zoals problemen op het gebied van huisvesting, financiën of werk, het organiseren van de huishouding, bij psychiatrische problemen bij de ouders of partnerproblemen tussen de ouders. In dit geval wordt er doorverwezen naar een ander hulpverlener en wordt de videohometraining uitgesteld of in sommige gevallen gegeven naast de andere hulpverlening. Belangrijk hierbij is dat de verschillende vormen van hulpverlening elkaar niet mogen doorkruisen.
Het effect
Er heeft nog niet veel onderzoek plaatsgevonden naar de effectiviteit van deze methode. Op dit moment is de methode ook nog sterk in ontwikkeling. Maar het onderzoek wat heeft plaats gevonden toont aan dat videohometraining de communicatie van de ouders met het kind in positieve zin kan beïnvloeden.
Literatuur
Fasting, C.(1998) Ouders in beeld: Videohometraining.In: Akkermans- Zaalberg van Zelst, M. , Leeuwen van H. & Pamijer, N (red.) Ouderbegeleiding nader bekeken. Schouders onder de ouders, Lisse, Swets &b Zeitlingerpublishers.