Jokken bij jonge kinderen

Voor een peuter/ kleuter is zijn/ haar waarheid gewoon de waarheid. Jonge kinderen geloven dan ook vaak echt in hetgeen zij zeggen, ook al ziet de ouder het als jokken. Bij jonge kinderen zien we ook vaak dat het kind een andere bedoeling heeft met het jokken. Wanneer een kind beweert een vaas niet kapot gemaakt te hebben kan het dat het kind probeert zijn straf te ontlopen door te jokken. Maar het is ook goede mogelijk dat het kind met de ontkenning bedoelt dat er geen opzet in het spel was of dat het kind zich er niet van bewust was dat de vaas stuk zou gaan.

Tot ongeveer de leeftijd van zeven jaar hebben kinderen nog moeite met het onderscheid maken tussen waarheid en fantasie. Daarnaast zijn kinderen tot deze leeftijd ook nog meer op zich zelf gericht. Ook is het op deze leeftijd nog moeilijk voor kinderen om oorzaak en gevolg vast te stellen. Zij zijn zich vaak nog onvoldoende bewust van hun eigen aandeel in een gebeurtenis en hebben moeite om verbanden te zien tussen gebeurtenissen.

Jonge kinderen hebben nog geen intern geweten, zij voelen zich niet echt schuldig wanneer ze iets fout doen. Peuters en ook nog kleuters doen dat wat niet mag niet, precies om die reden, omdat het niet mag, niet omdat het kind beseft dat het verkeerd is. Kinderen in deze leeftijdsgroep hebben nog een extern geweten. Feitelijk zijn hun ouders hun geweten. Hierdoor zien we ook vaak dat een peuter in het bijzijn van zijn / haar moeder netjes van de cd-speler afblijft, maar zodra de moeder even wegloopt wel aan de cd-speler zit. Niet om het stiekem te doen, maar omdat de regel op dat moment voor het kind gewoon niet meer geldt. En het kind volgt ook nog erg de eigen impulsen
Door het steeds herhalen van de regels leert het kind wat mag en wat niet mag en maakt het kind de regels langzaam eigen, waardoor zo vanaf de leeftijd van zes/ zeven jaar het interne geweten zich gaat ontwikkelen.

Hoe te reageren op jokken?

Jonge kinderen jokken vaak uit angst voor straf of uit angst de liefde van de ouders kwijt te raken door het geen het kind fout gedaan heeft. Wanneer een kind regelmatig jokt is het dan ook goed om na te gaan of het kind mogelijk wat te streng gestraft wordt waardoor het liever liegt dan de straf onder ogen te zien.
Het is dan ook goed om niet te veel ophef te maken van het jokken zelf. Er kan aan het kind uitgelegd worden dat de ouder niet wil dat het kind jokt en het is beste het hierbij te laten.

Wanneer het kind jokt kan het wel goed zijn samen met het kind te kijken wat er nou eigenlijk gebeurd is. Het kind leert zo de oorzaak en gevolg met elkaar in verband te brengen en leert zijn of haar eigen aandeel in het gebeurde te zien. Het kind voelt zich hierdoor ook meer begrepen, omdat de ouder het kind laat voelen te begrijpen dat het kind niet voldoende inzicht had in de situatie en hierdoor jokte, en zal minder snel geneigd zijn te jokken door dit begrip van de ouder.
Ook het kind uitleggen waarom het gedrag waarover het kind heeft gejokt ongewenst was, zal het jokken voorkomen omdat er dan minder aandacht wordt besteed aan het jokken en meer aan het achterliggende gedrag.

Daarnaast is het ook belangrijk om als ouder niet teveel naar de bekende weg te vragen. Wanneer u als ouder weet dat uw kind iets gedaan heeft is het beter dit te constateren en niet te vragen of het kind dit gedaan heeft. Het kind hoeft dan niet te jokken en leert ook eerlijk te zijn op deze manier.