En dat is zeker belangrijk want opgroeien met een ouder die depressief is kan een flink impact hebben op kinderen. 38% van de kinderen die in hun jeugd te maken krijgen met depressie bij één van de ouders, ontwikkelt later zelf psychische problematiek (meestal angst- of stemmingsproblematiek). Voor een deel is dit te verklaren vanuit erfelijke aanleg (nature) maar de invloed van de omgeving en de ervaringen die het kind opdoet binnen het gezin (nurture) speelt ook een belangrijke rol. Een goede begeleiding van het gezin en aandacht voor het effect van de depressie op de kinderen, kan hier een preventieve rol in spelen. Bij de behandeling van de ouder is het dan ook belangrijk dat het bespreken van het ouderschap onderdeel is van de begeleiding en dat er ook gesproken wordt over hoe het met de kinderen/ het kind gaat. Binnen de behandeling kan gekeken worden wat de ouder zelf nog lukt en waarbij hij/zij ondersteuning kan gebruiken.

Het effect op het gezin

Wanneer één van de ouders depressief is, komen er vaak veel taken en verantwoordelijkheden bij de andere ouder te liggen, die hierdoor overbelast kan raken. Ouders die worstelen met een depressie, vinden het vaak moeilijk betrokken te blijven bij hun kind. Ze hebben niet de energie om nog dingen te ondernemen met het kind, trekken zich vaak terug en kunnen hierdoor emotioneel minder beschikbaar zijn. Het kind krijgt hierdoor minder warmte en positieve aandacht.

Door de worsteling van de ouder kan hij/ zij vaak ook minder hebben van het kind en hij/zij kan hierdoor erg kritisch zijn op ongewenst gedrag. Consistent zijn is lastig wanneer een ouder depressief is. Het opvoedgedrag wordt hierdoor onvoorspelbaar. De ene keer vindt de ouder alles goed in de opvoeding (geen zin of puf om de strijd aan te gaan of omdat de ouder zich schuldig voelt en het kind plezier wil gunnen) en de volgende keer mag er helemaal niets (geen energie om mee te bewegen met de wensen van het kind of erg gefrustreerd wat zich uit in strenge grenzen stellen). Dit kan ertoe leiden dat de ouder meer controlerende strategieën ('je doet wat ik zeg') gaat toepassen.

Wanneer een ouder erg worstelt met de eigen gevoelens, is er vaak ook minder ruimte om het kind te helpen bij al zijn/haar emoties. Deze emotionele onbeschikbaarheid kan bij jonge kinderen ook effect hebben op de hechting. De andere ouder kan proberen dit op te vangen en extra aanwezig te zijn voor het kind. Maar deze ouder staat ook al voor de uitdaging om te gaan met een depressieve partner.

Het is ook belangrijk om een steunnetwerk voor het kind (en dus het gezin) te vinden. Grootouders, ouders van een vriend(innet)je, een oom of tante, een buurvrouw et cetera kunnen het kind zo af en toe meenemen en zo ruimte bieden om te ontspannen en plezier te hebben. Niet alleen voor het kind is dit fijn, het ontlast de ouders ook. Ze weten zo dat er iemand is die hun kind ondersteunt en even ontspanning biedt. Het is belangrijk dat het kind de ruimte krijgt (toestemming) om plezier te hebben en blij te zijn. Soms vinden kinderen dit best moeilijk. Ze hebben het gevoel niet blij te mogen zijn, want papa/ mama is steeds verdrietig. Het is goed om dit misverstand weg te nemen, de ouder heeft er niets aan wanneer het kind zichzelf op deze manier wegcijfert.

Beschermende factoren

Wanneer we kijken met welke kinderen (met een depressieve ouder) het het beste gaat, dan kunnen we een aantal beschermde factoren signaleren.
Wanneer het gezin over een goed netwerk beschikt, dat hulp kan bieden en de kinderen soms mee kan nemen uit logeren of voor een uitje, dan geeft dat wat extra lucht. Zoals eerder benoemd hebben alle gezinsleden hier baat bij. Het is verstandig om ook de school op de hoogte te stellen, zodat de juf/ meester het kind wat extra in de gaten kan houden en wanneer nodig ondersteunen.
Dit netwerk kan ook steun bieden in de vorm van praktische hulp, zoals het huis een keer schoonmaken, koken, boodschappen doen et cetera. Zo worden de ouders ontlast en wordt voorkomen dat de kinderen het gevoel hebben dit soort taken op zich te moeten nemen.

Wanneer er open binnen het gezin gesproken kan worden over de depressie, zien we dat kinderen beter om kunnen gaan met alles wat er speelt. Zeker wanneer er mogelijkheid is voor de kinderen om hun emoties te uiten en hier ook een luisterend oor voor is (vaak van de andere ouder). Wanneer er oog is voor hoe het met het kind gaat en het kind het gevoel houdt dat er ook naar hem/haar geluisterd wordt, gaat het kind meestal beduidend beter om met de depressie van de ouder. In deze gezinnen lukt het vaak ook beter om de structuur en regelmaat in het gezin te handhaven. Voor kinderen biedt het een grote steun wanneer hun dagelijkse ritme in stand blijft.

Kinderen die in staat zijn positief te blijven denken in lastige situaties, om kunnen gaan met tegenslagen en er in slagen negatieve gedachten om te buigen naar meer positieve helpende gedachten (cognitieve herstructurering) zijn minder kwetsbaar. Zij kunnen makkelijker omgaan met de uitdagingen die komen kijken bij het hanteren van de depressie van een ouder. Deze vaardigheden zijn aan te leren en wanneer een kind worstelt met de thuissituatie, dan kan het dus een goed idee zijn hulp te zoeken voor het kind om beter te leren omgaan met de depressie van de ouder.



Er zijn verschillende boeken voor kinderen over depressie bij een ouder. Ze kunnen zo hun gevoelens beter leren begrijpen en herkenning vinden in deze boeken. (Hoewel deze lijst zorgvuldig is samengesteld, kan Opvoedadvies.nl niet instaan voor de kwaliteit van deze boeken). Voor meer informatie en de mogelijkheid om het boek te kopen bij bol.com klik je op de titel:
- Zebra, Arlette van Ipenburg ( 4 tot 7 jaar)
- Mama gaat logeren, Erwin de Ruiter (4 tot 8 jaar)
- Mama heeft een beer in haar hoofd, Nele Reynders (5 tot 10 jaar)
- Kleuren voor papa, Barbara van Dromme (5 +)
- De olifant, Peter Carnavas (7 tot 10 jaar)
- Pien en de spoken, Myrthe van der Meer (7 tot 10 jaar)
- Leentje buitenbeentje, Kiek Manasse (7 tot 10 jaar)
- Het meisje en de rots, Kristien In-'T-Ven (7 + ) Onze recensie
- Een wolk om mij heen, Over depressie en het vinden van hoop, Pascalle van Vliet (8 +)
- Slapen met draken, Debi Gliori (15 +) Onze recensie


Heeft u naar aanleiding van dit artikel vragen of wilt u een persoonlijk advies, dan kunt u hier terecht: Stel uw vraag of advies aan huis

Informatie voor dit artikel komt van:
https://www.volkskrant.nl/beter-leven/opvoedvraag-wat-als-je-als-ouder-helemaal-niet-lekker-in-je-vel-zit~b2c353aa/
https://nieuws.umcg.nl/w/kind-met-depressieve-ouder-hoog-risico-op-depressie
https://www.cjg043.nl/ouderschap-als-het-psychisch-moeilijk-gaat-interview-preventiemedewerkers-koppkvo/
https://www.praktijkmint.nl/wat-kan-kinderen-beschermen-tegen-een-depressie-van-hun-ouders/
https://www.nu.nl/kind-gezin/6137521/slecht-in-je-vel-zo-voorkom-je-dat-je-kinderen-daar-last-van-hebben.html