Wanneer is het morgen?
Jonge kinderen en tijdsbesef
Drs. Tamar de Vos - van der Hoeven - maart 2015
Jonge kinderen en tijdsbesef
Drs. Tamar de Vos - van der Hoeven - maart 2015
Tijd is een lastig begrip voor jonge kinderen. Onder de drie jaar hebben ze eigenlijk nog geen tijdsbesef. Deze kleintjes houden (een beetje) grip op het verloop van de dag, door de structuur en regelmaat die hen geboden wordt. Een dreumes weet op een gegeven moment 'na het fruit eten, gaan we naar buiten', 'Als we buiten zijn geweest, ga ik slapen', 'Als mama me ophaalt van het kinderdagverblijf, gaan we eten'. Zo houden jonge kinderen toch een beetje overzicht op hoe de dag verloopt. Structuur in de dag helpt hen dus enorm. Deze structuur kun je als ouder op ieder moment van de dag aanbieden en zo je kind helpen het verloop van tijd beetje voor beetje te gaan begrijpen. Een dreumes kan er weinig mee wanneer je zegt "straks ga je naar bed". De boodschap: "We gaan even opruimen, dan lees ik een verhaaltje voor en dan ga je naar bed" is veel duidelijker voor je kind.
Voor een kind van vier bestaat tijd vooral uit beleven. Het is tijd voor school, tijd om te eten, tijd om naar bed te gaan. Op de kleuterleeftijd worden begrippen als vandaag, morgen, gisteren steeds duidelijker, al is het tijdsbesef nog steeds heel erg gekoppeld aan de activiteiten die het kind onderneemt. Niet naar school hoeven betekent dat het weekend is, naar voetbal moeten, betekent dat het maandag is en als papa je van school komt halen is het dus woensdag.
Het begrip tijd wordt dagelijks besproken in de dagopening of het kringgesprek. Zo wordt er gekeken welke dag het is, of de kinderen een of twee keer naar school gaan (als er geen continurooster is), of het het begin of het einde van de week is, wat voor weer het is en of dat klopt bij het seizoen etcetera.
In de meeste kleuterklassen hangt ook een indeling van de dag met behulp van pictogrammen, dagritmekaarten en planningsborden. Zo houden kinderen zicht op wat er gaat komen die dag en leren ze ongemerkt een hoop over het verloop van tijd.
Ook thuis kunnen kinderen veel houvast hebben aan dit soort hulpmiddelen.
Ook aan het historisch tijdsbesef wordt in de kleuterklas vaak al aandacht besteed. Het gaat dan uiteraard niet om geschiedenislessen, maar om de begrippen 'later' en 'vroeger'. Voor kleuters worden deze begrippen nu een klein beetje duidelijk, al blijft dit wel een lastig iets. Dit kan er voor zorgen dat je kleuter bloedserieus aan zijn of haar oma kan vragen of ze al in een huis woonde toen ze klein was of nog in een grot en of ze wel eens een mammoet heeft gezien.
In de klas wordt vaak gewerkt met de begrippen 'vroeger' en 'later' door te praten over de baby-tijd van de kinderen en over wat ze later willen worden. Zo wordt het voor kinderen concreter dat ze een verleden hebben en een toekomst.
Over het algemeen kunnen kinderen zo rond de acht/ negen jaar goed klokkijken.
Kijken naar baby- en peuterfoto's van je kind en van jezelf als ouder, ervaren hoe het babykonijntje of de kitten van de buren steeds groter wordt of het laten uitgroeien van zaadjes tot plantjes, kunnen ook hele leuke manieren zijn om kinderen in aanraking te laten komen met het verloop van tijd.
Weekplanners, aftelkalenders (nog zes dagen tot de Sint komt) en dagritme kaarten kunnen jonge kinderen veel ondersteuning geven.
En voor je het weet houdt je kind zijn horloge onder je neus met de mededeling dat het nu echt tijd is om naar school te gaan "anders kom ik te laat".
Er zijn verschillende leuke hulpmiddelen om kinderen te helpen bij het leren omgaan met het begrip tijd en het klokkijken. Voor meer informatie en de mogelijkheid om het boek/spel te kopen bij bol.com klik je op de titel:
- Hoe laat is het? - leerspel, Ravensburger
- Goula Houten Kalenderklok - Leerklok, Goula
- Loco Maxi - Ik leer klokkijken 7-9 jaar groep 3/4
- Ik oefen met de klok 6-9 jaar, 40 kaarten om goed te leren klokkijken; speel- en leerkaarten
- Foeksia tovert met tijd, Paul van Loon
- Spuit Elf komt op tijd, Harmen van Straaten
Bol.com biedt verschillend speelgoed om samen met je kind te oefenen met tijd en klokkijken
- Klok leren kijken
Heeft u naar aanleiding van dit artikel vragen of wilt u een persoonlijk advies, dan kunt u hier terecht: Stel uw vraag of advies aan huis