Alcoholgebruik onder jongeren
Drs. Tamar de Vos - van der Hoeven - januari 2004 (laatste update, 2021)
Alcohol, iedere ouder en ieder kind komt er op een gegeven moment mee in aanraking. Vaak thuis of via vrienden, maar ook via tv, reclame en in de supermarkt. Omgaan met alcohol zou dan ook eigenlijk een onderdeel van de opvoeding moeten zijn. Helaas is dit lang niet altijd het geval.
Over alcoholgebruik maken veel ouders zich minder snel zorgen dan om het gebruik van hasj of wiet. Gedeeltelijk komt dit door het feit dat alcoholgebruik veel meer geaccepteerd is, de meeste ouders drinken zelf ook wel eens. Ook speelt te weinig kennis van de schadelijke gevolgen van alcohol op nog niet volgroeide jongeren een rol in deze houding van ouders ten opzichte van alcohol.
Veel ouders beschouwen het uitproberen van alcohol ook als een onderdeel van de puberteit en vertrouwen er te veel op dat het eigen kind wel controle heeft over zijn of haar alcoholgebruik.
Hoeveel drinken jongeren?
Onderzoek heeft uitgewezen dat op 15 jarige leeftijd al 50% van de jongeren regelmatig drinkt (NIPO), waarbij een op de tien 15-jarige wel 10 glazen alcohol in een weekend drinkt. Maar ook op jongere leeftijd wordt er al gedronken. Een op de vijf 10-jarige bleek al eens alcohol gedronken te hebben en bij de 12/13 jarige bleek dit aantal al gestegen naar een op de drie. Jongens bleken wel vaker al te drinken dan meisjes.
Ook dronkenschap bleek op jonge leeftijd al voor te komen, van de 15 jarige jongens bleek de helft wel eens dronken geweest te zijn en van de 15-jarige meisjes bleken twee op de vijf meisjes wel eens dronken geweest te zijn.
Drs. Tamar de Vos - van der Hoeven - januari 2004 (laatste update, 2021)
Alcohol, iedere ouder en ieder kind komt er op een gegeven moment mee in aanraking. Vaak thuis of via vrienden, maar ook via tv, reclame en in de supermarkt. Omgaan met alcohol zou dan ook eigenlijk een onderdeel van de opvoeding moeten zijn. Helaas is dit lang niet altijd het geval.
Over alcoholgebruik maken veel ouders zich minder snel zorgen dan om het gebruik van hasj of wiet. Gedeeltelijk komt dit door het feit dat alcoholgebruik veel meer geaccepteerd is, de meeste ouders drinken zelf ook wel eens. Ook speelt te weinig kennis van de schadelijke gevolgen van alcohol op nog niet volgroeide jongeren een rol in deze houding van ouders ten opzichte van alcohol.
Veel ouders beschouwen het uitproberen van alcohol ook als een onderdeel van de puberteit en vertrouwen er te veel op dat het eigen kind wel controle heeft over zijn of haar alcoholgebruik.
Hoeveel drinken jongeren?
Onderzoek heeft uitgewezen dat op 15 jarige leeftijd al 50% van de jongeren regelmatig drinkt (NIPO), waarbij een op de tien 15-jarige wel 10 glazen alcohol in een weekend drinkt. Maar ook op jongere leeftijd wordt er al gedronken. Een op de vijf 10-jarige bleek al eens alcohol gedronken te hebben en bij de 12/13 jarige bleek dit aantal al gestegen naar een op de drie. Jongens bleken wel vaker al te drinken dan meisjes.
Ook dronkenschap bleek op jonge leeftijd al voor te komen, van de 15 jarige jongens bleek de helft wel eens dronken geweest te zijn en van de 15-jarige meisjes bleken twee op de vijf meisjes wel eens dronken geweest te zijn.
Wekelijks alcoholgebruik is op een leeftijd van vijftien jaar schadelijk voor de lichamelijke ontwikkeling. Alcohol staat bekend om het effect op de lever maar het effect op de hersenen is groter. Alcohol verdooft de hersenenen waardoor de remming wegvalt en iemand zich vrijer en vrolijker voelt, maar ook trager gaat reageren. Een keer te veel drinken kan voor een black-out zorgen, een tijdelijke stoornis in de hersenen. Maar vaak te veel drinken kan voor permanente beschadiging van de hersenen zorgen.
Onder de achtien jaar heeft alcohol een heftiger effect op de hersenen, dan bij oudere jongeren. Dit kan tot directe beschadiging leiden maar ook een belemmering van de groei van de hersenen opleveren. Hierdoor kunnen gedrags- en schoolproblemen ontstaan.
Jongeren van deze leeftijd die wekelijks meer dan zes glazen alcohol nuttigen, hebben meer gezondheidsklachten, maar ook angst en depressie komen meer voor bij deze groep jongeren en soms worden zelf leverbeschadigingen waargenomen.
Daarnaast heeft onderzoek uitgewezen dat de kans op alcoholverslaving groter is naarmate er op jongere leeftijd al alcohol gedronken wordt. Vooral wanneer er gedronken wordt om problemen te vergeten blijkt dit het geval.
Doordat het lichaam van een jonge adolescent vaak ook nog niet volgroeid is en dus gewoon kleiner is dan dat van een volwassene, kunnen jongeren ook snel te veel drinken waardoor ze vaker betrokken zijn bij ongelukken of ruzies/ gewelddadig gedrag.
De invloed van de ouders en de omgeving
Van alle volwassenen drinkt 85 % wel eens. Het alcoholgebruik van de ouders heeft een belangrijke invloed op het alcohol gebruik van een jongeren. Kinderen van ouders die regelmatig drinken beginnen vaak eerder met drinken en drinken meer. Deze ouders grijpen ook minder snel in dan ouders die zelf weinig of niet drinken. Maar ook de relatie met de ouders is van belang. Onderzoek heeft uitgewezen dat jongeren die een goede relatie hebben met hun ouders minder drinken.
Het beste is het wanneer kinderen ten minste tot hun achttiende niet drinken en daarna starten met enkel bij speciale gelegenheden eens een glaasje drinken en dit rustig opbouwen. Maar helaas heeft verbieden niet altijd het gewenste effect. Tot de leeftijd van 14/15 laten kinderen zich het drinken meestal nog werkelijk verbieden, terwijl de kinderen die toestemming hebben om te drinken ook bijna allemaal daadwerkelijk drinken. Maar zoals hierboven al geschreven gaan kinderen boven de 16 toch vaak wel alcohol proberen. Hierbij speelt mee dat dit jaren geleden ook nog toegestaan was, pas vanaf 1 januari 2014 is de alcoholgrens naar 18 jaar gegaan. Op het moment dat deze grens gesteld werd, kozen ouders er soms voor om vanaf zestien jaar het kind thuis rustig in aanraking te laten komen met alcohol omdat zij vreesde dat verbieden juist tot stiekem gebruik zou zorgen. Onderzoek heeft ondertussen uitgewezen dat dit niet het geval is. Kinderen die thuis de duidelijke boodschap krijgen dat ze geen alcohol mogen drinken voor hun achttiende, starten daadwerkelijk pas op latere leeftijd met drinken en drinken daarna ook minder. Niet drinken tot achttien jaar is uiteraard dus het beste. Maar wanneer een jongere veel met alcohol bezig is, kan het wenselijker zijn dit te begeleiden en er controle over te houden, waardoor de ouder grip kan houden op het drankgebruik, dan het geheel te verbieden.
Wanneer je bijna-geen-puber meer eenmaal mag drinken, is het goed om als ouder in de gaten te houden dat je kind niet veel drinkt. Wanneer een adolescent nooit gedronken heeft, is het niet goed dit vanaf achttien jaar ineens vrij toe te laten. Net zoals je een kind begeleid bij het alleen het verkeer in gaan, moeten jongeren ook begeleid worden bij hun kennismaking met alcohol. Voor meisjes is het maximum twee glazen per dag en voor een jongen drie glazen per dag, waarbij er tenminste drie dagen in de week niet gedronken moet worden. Voor jongeren die alleen in het weekend drinken kan een maximale hoeveelheid aangehouden worden van drie glazen voor een meisje en vijf voor een jongen. Dit verschil in glazen tussen jongens en meisjes zit hem in het verschil in gewicht en lengte tussen jongens en meisjes.
Naast deze afspraak over hoeveel de jongere mag drinken is het ook belangrijk te bespreken dat alcohol niet gebruikt mag worden in combinatie met drugs of medicijnen. En natuurlijk de regel, niet drinken wanneer je deel gaat nemen aan het verkeer.
Allereerst, stel een duidelijke grens en geef regels en praat hier regelmatig over. Ook over hoe je omgaat met groepsdruk om toch te drinken. Daarnaast is het dus zoals hierboven al besproken belangrijk om het goede voorbeeld te geven. Het goede voorbeeld hoeft dan niet te bestaan uit 'niet drinken' maar uit op een verantwoorde manier met drank om gaan. Dus niet te veel drinken en niet drinken wanneer er deel wordt genomen aan het verkeer.
Ook is het belangrijk om als ouder goed geïnformeerd te zijn over de gevolgen van alcohol, de wettelijke regels en wat er te krijgen is aan alcohol, zodat de jongere goed geïnformeerd en begeleid kan worden.
Het is goed om te zorgen voor een rustige kennismaking met alcohol. Wanneer een ouder besluit het drinken toe te staan, kan thuis eens een glaasje aangeboden worden, maar alleen wanneer het kind zeer duidelijk zelf aangeeft dit graag te willen. Door de eerste kennismaking met drank thuis te laten plaats vinden houdt u als ouder meer controle, voorkomt u stiekem gebruik en maakt u het drinken ook minder spannend.
Daarnaast is het belangrijk het alcohol gebruik bespreekbaar te houden. En dit betekent als ouder ook eerlijk zijn over het eigen drankgebruik, nu en in het verleden. Er doen zich in het leven van een adolescent genoeg gelegenheden (feestje, uitgaan, reclames etcetera) voor om een gesprek over alcohol aan te gaan. Ook is het zeer zinvol om de jongeren te helpen aan informatie. Leg uit waarom alcohol bij jongeren meer schade aanricht dan bij volwassenen en waarom wachten met drinken de verstandigste keuze is
Door betrokken te zijn bij en interesse te tonen voor het leven van de jongeren houdt u als ouder ook meer controle, vooral wanneer u afspraken maakt over alcoholgebruik, maar ook over het tijdstip van thuiskomen en de manier waarop de jongeren thuiskomt na feestjes of stapavonden.
Wanneer u zich zorgen maakt
Wanneer u zich zorgen maakt is het goed om extra informatie in te winnen of advies te vragen bij een instantie gespecialiseerd in alcohol-voorlichting. Dit kan bij de alcoholinfolijn, 0900-500 20 21 (10 cent p/m). Ook op de volgende sites kunnen ouders (en jongeren) terecht voor informatie en advies:
www.alcoholinfo.nl
www.alcoholpreventie.nl
www.stap.nl/omgeving
www.uwkindenalcohol.nl
Door de regionale instellingen verslavingszorg worden ook cursussen aangeboden over alcohol en opvoeding.
Het is goed wanneer jongeren goed geïnformeerd zijn over de risico's van alcohol. Er zijn verschillende boeken die informatie geven en kunnen helpen bij een gesprek hierover. Voor meer informatie en de mogelijkheid om het boek te kopen bij bol.com klik je op de titel:
- omgaan met..Alcohol, Ana Deboo (10 tot 14 jaar)
- Lang leve je lijf, Laura Layton Strom (11 tot 14 jaar)
- Informatie 68 - Alcohol, Bo Buijs (11 tot 14 jaar)
- Cool, Caja Cazemier (12 tot 15 jaar)
- Jij en je lichaam - Roken, drugs, alcohol en jij, Anna Claybourne (15+)
- Studeren onder invloed, Alie Weerman (17+)
Opvoedadvies.nl biedt ook een workshop aan over omgaan met pubergedrag, geschikt voor scholen, ouderverenigingen en alle andere organisatie die samenwerken met ouders en pubers. De workshop is te vinden op onze pagina: “Workshops”
Heeft u naar aanleiding van dit artikel vragen of wilt u een persoonlijk advies, dan kunt u hier terecht: Vraag per e-mail of advies aan huis
Literatuur
Brochure 'Alcohol en opvoeding' , uitgave van het Nationaal Instituut voor Gezondheidsbevordering en Ziektepreventie
KLungers, J. (2004) , Kind en Alcohol,blz. 28 - 30, Pedagogiek in praktijk nr. 14 september 2003