Boulimia

Boulimia Nervosa

Drs. Tamar de Vos - van der Hoeven - mei 2016

Boulimia Nervosa is een eetstoornis. Iemand met boulimia is steeds bezig met zijn/haar gewicht en met eten. Deze zaken zijn bijna steeds in de gedachten van deze persoon. Boulimia gaat bijna altijd gepaard met eetbuien, waarna extreme maatregelen genomen worden om alles wat er gegeten is, zo snel mogelijk weer kwijt te raken. Dit kan letterlijk door meteen na het eten te braken of laxeermiddelen te slikken. We spreken dan van het purgerende type boulimia. Maar het kan ook door zeer intensief te gaan sporten of een periode te vasten (niet-purgerende type). Mensen met boulimia hebben over het algemeen een normaal gewicht, maar beschouwen een beetje aankomen wel als heel erg vreselijk. Het zelfbeeld van mensen met boulimia is sterk afhankelijk van hun eigen oordeel over hun gewicht en figuur.

Boulimia ontstaat vaak in de puberteit en komt het meeste voor bij vrouwen tussen de 15 en 30 jaar oud. Ook jongens kunnen boulimia krijgen, maar in de meeste gevallen gaat het toch om meisjes/vrouwen. Onderzoekers noemen een percentage mannen binnen de groep mensen met boulimia tussen de 5 en 25%. (In dit artikel zullen we het dan ook over meisjes hebben, maar hier kan dus ook steeds jongens gelezen worden.)
Boulimia betekent letterlijk 'honger als een rund' en nervosa duidt er op dat deze honger voortkomt uit een geestelijke toestand en niet vanuit een lichamelijke behoefte. Deze benaming volstaat eigenlijk niet helemaal, want de eetbuien en het steeds bezig zijn met eten komen zeker niet voort uit honger maar uit een obsessie met eten.

Signalen

Omdat mensen die boulimia hebben, anders dan mensen met anorexia (zie ons artikel over anorexia hier), vaak een normaal gewicht hebben, kan de ziekte lange tijd onopgemerkt blijven. De eetbuien worden zo veel mogelijk verborgen gehouden voor de buitenwereld en aan tafel wordt over het algemeen redelijk normaal gegeten. De obsessieve gedachten aan eten en aankomen zijn moeilijk waar te nemen. Het spugen en laxeren gebeurt in het diepste geheim, veel sporten lijkt best gezond en een tijdje minder eten is goed te verklaren met een verhaal over je niet zo lekker voelen/ niet zo'n trek hebben.

De eetbuien hebben een dwangmatige aard en komen regelmatig voor, meestal ten minste een keer per week. Ze worden vooraf gegaan door een stroom aan gedachten over eten. Wanneer een meisje met boulimia dan begint te eten, eet zij enorm veel en vaak ook dingen die ze normaal niet zou eten, vooral zoet en calorie-rijk voedsel. Mensen die zo'n eetbui hebben, eten meestal door tot alles op is. Dit gebeurt zonder er van te genieten of er plezier aan te beleven. Wel geeft het eten tijdelijk een gevoel van rust en troost. Direct na de eetbui voelt het meisje zich schuldig en angstig. Meteen volgen er gedachten over afvallen, braken en andere manieren om zo snel mogelijk dat wat gegeten is weer kwijt te raken. Deze meisjes schamen zich ook enorm voor hun eetbui en proberen de bewijzen van wat ze gegeten hebben dan ook zo goed mogelijk te verbergen. Meisjes met boulimia voelen zich vaak eenzaam en onbegrepen.

Oorzaken

Er lijkt een erfelijke aanleg mee te spelen bij het ontstaan van boulimia. Je hebt een grotere kans om boulimia te ontwikkelen wanneer er iemand in de familie ook kampt met anorexia of boulimia. Mogelijk spelen biologische factoren hier een rol bij. In de hersenen wordt serotonine aangemaakt en deze stof heeft invloed op je stemming, zelfvertrouwen, emoties en eetlust. Wanneer je lichaam de aanmaak van serotonine niet goed reguleert, kan dit leiden tot depressieve gevoelens. Maar er lijkt ook een verband te zijn met eetproblemen. Wat niet zo vreemd is, gezien de hierboven genoemde effecten van serotoninetekort.

De aanleg om wat sneller overgewicht te krijgen, kan ook van invloed zijn op het ontstaan van boulimia. Meisjes die wat sneller aankomen zijn vaak al op jongere leeftijd bezig met hun gewicht en met lijnen. Vaak zien we dat deze meisjes in een cirkel belanden van eerst aankomen, dan willen afvallen en gaan lijnen. Op een gegeven moment stoppen ze met lijnen en komen ze weer aan, waarna het lijnen opnieuw begint. Zo wordt een jojo-effect bereikt. Dat dit jojo-effect de kans op het ontstaan van boulimia kan vergroten is wel logisch, een meisje met boulimia is ook steeds bezig met eventueel aankomen en daarna afvallen.

Wanneer een of beide ouders ook veel bezig zijn met lijnen kan dit ook invloed hebben, net zoals het schoonheidsideaal waarmee meisjes dagelijks geconfronteerd worden in onze maatschappij. Meisjes krijgen veelvuldig de boodschap dat slank zijn het mooiste is. Terwijl voor veel vrouwen dit slanke ideaal gewoon niet is weggelegd. Om zo slank te zijn als de maatschappij aangeeft dat mooi is, moeten veel meisjes (ongezond) veel sporten en echt weinig eten. Wanneer meisjes ervaren niet aan het ideaalbeeld te kunnen voldoen, raken ze gefrustreerd, wat weer kan bijdragen aan het ontstaan van eetproblemen zoals boulimia.

Als we kijken naar de psychologische kenmerken van meisjes met boulimia zien we voornamelijk meisjes met een laag zelfbeeld en weinig zelfvertrouwen. Deze meisjes zijn erg gevoelig voor kritiek en kampen vaak met flinke faalangst. Conflicten vermijden zij liever en ze kunnen zich erg verantwoordelijk voelen voor alles wat er om hen heen gebeurt.

Gevolgen

Boulimia kan zowel psychisch als lichamelijk flinke gevolgen hebben. Lichamelijk zien we bij het purgerende type, de meisjes die spugen of laxeren, dat door het braken de slokdarm geïrriteerd kan raken en de tanden aangetast kunnen worden door het maagzuur. Het vele laxeren kan leiden tot uitdroging (je verliest te veel vocht), luie darmen of obstipatie.
Door de eetbuien kan de maag gaan uitzetten, waardoor het signaal dat de maag vol is verstoord kan raken. Ook buiten de eetbuien om wordt het hierdoor steeds moeilijker om te bepalen wat een gewone gezonde hoeveelheid eten is.

Er kan door de eetbuien, waarbij vaak niet erg gezond gegeten wordt, en het braken dan wel extreem sporten/ lijnen ook een disbalans ontstaan in wat een meisje aan voedingstoffen binnenkrijgt. Meisjes met boulimia hebben vaak een tekort aan ijzers, zouten, mineralen en vitamines. Dit kan leiden tot bloedarmoede, haaruitval en botontkalking. We zien ook regelmatig dat de menstruatie stopt bij meisjes met boulimia. Jongens kunnen tijdelijk impotent worden door boulimia.
Te veel sporten kan ook zijn weerslag op je lichaam hebben en kan ook sociale interactie in de weg staan.

Psychisch gezien nemen we waar dat boulimia een flinke invloed heeft op het welbevinden. Het slechte eten kan een direct effect hebben op de stemming en concentratie. Omdat meisjes met boulimia hun eetprobleem verbergen voor de buitenwereld, kunnen ze ook steeds meer in een isolement raken. Ze vermijden situaties waarbij er eten kan zijn liever en zoeken op momenten dat ze erg bezig zijn met eten en een eetbui verwachten het isolement op. Meisjes met boulimia kunnen zich door hun worsteling met hun eetprobleem erg eenzaam en depressief voelen. Hun negatieve zelfbeeld dat zowel oorzaak als gevolg kan zijn van de boulimia, draagt nog meer bij aan deze depressieve gevoelens.

Waar kun je als ouder op letten?

Zoals gezegd kan het heel moeilijk zijn om boulimia op te merken. Je hoeft het jezelf als ouder dan ook zeker niet kwalijk te nemen, als je dochter al langere tijd met boulimia worstelt zonder dat jij dat in de gaten hebt gehad. Wanneer je als ouder begint te vermoeden dat er een eetprobleem speelt bij je kind, zijn er een aantal zaken waarop je kunt letten. Kijk vooral niet naar het gewicht, want dat zegt niets. Waar je wel op kunt letten is hoe het lichamelijk gaat met je kind. Zie je grote wisselingen in het gewicht van je dochter, is ze vaak moe of niet lekker, zegt ze vaak geen trek te hebben aan tafel etcetera. Een verandering of afname in sociale contacten kan ook een signaal zijn voor wat extra alertheid.
Vaak zijn het vooral opvallende ontdekkingen die ouders het eerste aanwjzing geven dat er iets niet klopt. Je vindt lege verpakkingen, eten dat je gekocht had is plotseling verdwenen, je dochter doet onduidelijke uitgaven, ze gaat steeds meer sporten of is meer bezig met haar gewicht en uiterlijk dan vroeger. Flinke stemmingswisselingen kunnen ook een eerste signaal zijn dat er iets aan de hand is. Nu zijn dit natuurlijk allemaal geen directe bewijzen dat je kind boulimia heeft en zaken die we bij vele pubermeisjes waarnemen. Maar deze signalen kunnen wel voor extra alertheid zorgen en je als ouder er toe aanzetten je dochter wat beter te observeren en vooral ook het gesprek aan te gaan.
Je merkt het snel genoeg wanneer je dochter iets probeert te verbergen.

Hulp zoeken

Meisjes met boulimia ontkennen meestal lange tijd, voor zichzelf en voor de buitenwereld, dat ze een probleem hebben. Ze maken zichzelf en de mensen om zich heen wijs dat het allemaal wel mee valt. Dat ze best controle hebben over de eetbuien en dat ze toch een normaal gewicht hebben. Dat niemand zich dus zorgen over ze hoeft te maken. Schaamte weerhoudt ze er van toe te geven dat ze een probleem hebben. Hierbij speelt soms ook de angst mee, dat als ze toegeven een probleem te hebben, ze hulp zullen krijgen en daardoor misschien wel gaan aankomen. De stemmingswisselingen dragen ook niet bij aan het zoeken van hulp. De ene dag kan een meisje het idee hebben " Het gaat niet goed, ik moet hulp zoeken", maar de volgende dag kan ze zich al weer een stuk beter voelen en het idee hebben: "Ik maakte me zorgen om niets, het valt allemaal best wel mee."

Wanneer je kind kampt met boulimia is het verstandig zo snel mogelijk hulp te zoeken. Boulimia is alleen met behulp van therapie en psycho-educatie (informatie krijgen over de problemen waar je last van hebt) te overwinnen. De behandeling bestaat over het algemeen uit het bijstellen van gedachten over eten en gewicht, het aanleren van technieken om een eetbui tegen te gaan en het ontwikkelen van een gezonder eetpatroon.
Ongeveer de helft van de mensen met boulimia weet de boulimia met hulp van therapie te overwinnen, een kwart weet flinke verbetering te bereiken en een kwart van de mensen met boulimia blijft met deze eetstoornis worstelen.

Boeken voor jongeren over boulimia. Voor meer informatie en de mogelijkheid om het boek te kopen bij bol.com klik je op de titel:
- Eten zonder angst, werkboek, Renée Beer
- De Ochtend Waarop Ik Besloot Niet Meer Te Eten, Justine (14+)
- Het verhaal van Anja, Lut Debisschop (16+)
- Een blik jodenkoeken, Jessica Meijer (16+)
- Monster & Mo, Monique Rosier (16+)
- Ik eet als niemand het weet, over boulimia nervosa en wat je eraan kunt doen, Jaap Spaans (16+)
- Bevrijd jezelf van eetbuien & boulimia, Charlie Paludanus (17+)
- Samen de eetstoornis aanpakken. Bewezen effectieve vaardigheden om je kind of partner te ondersteunen, Janet Treasure

Heeft u naar aanleiding van dit artikel vragen of wilt u een persoonlijk advies, dan kunt u hier terecht: Stel uw vraag of advies aan huis

Informatie voor dit artikel komt van:
* https://www.novarum.nl/eetproblemen/boulimia
* https://www.humanconcern.nl/eetstoornissen/wat-is-boulimia
* http://www.proud2bme.nl/info/boulimia/