Naar het middelbaar onderwijs.
Drs. Tamar de Vos - van der Hoeven - april 2013
Achtste groepers, zie je ze op het schoolplein van hun vertrouwde basisschool lopen, dan merk je duidelijk dat ze de oudsten zijn. Dat sommigen zich eigenlijk al een beetje te groot voelen voor al dat 'gespeel'. Ze staan wat in groepjes, trappen een balletje en zijn vooral bezig gezien te worden. Het is hun school en zij regelen alles wel even. Dat laatste jaar in groep acht zie je ze letterlijk en figuurlijk groeien.
Om het jaar daarna als brugpieper, brugsmurf of brugleuning, om maar een paar termen te noemen, weer de aller-jongsten te worden.
De overgang naar het middelbaar onderwijs is een enorm grote stap. Kinderen laten hun vertrouwde school waar ze acht jaar hebben rondgelopen en alles en iedereen bekend was, achter zich, om te starten op een nieuwe school, met nieuwe klasgenoten, nieuwe leraren en nieuwe vakken. Alles is nieuw en het is ook flink wennen om plotseling weer de jongste te zijn op school. Daarbij vraagt het naar de middelbare school gaan ook om een enorme toename in zelfstandigheid. Vaak moet er een flink stuk gefietst worden om op school te komen en kinderen moeten veel meer zelf uitzoeken hoe dat allemaal gaat op zo'n grote school. Als ouder kun je je kind veel minder steunen en begeleiden dan kon op de basisschool. Je hebt veel minder zicht op wat er gebeurt op school en de leerkrachten en klasgenoten van je kind ken je niet meer. Niet alleen voor het kind maar ook voor de ouders is de overgang naar de middelbare school een grote verandering.
Toch kun je als ouder een hoop doen om je kind te begeleiden bij deze overgang.
Drs. Tamar de Vos - van der Hoeven - april 2013
Achtste groepers, zie je ze op het schoolplein van hun vertrouwde basisschool lopen, dan merk je duidelijk dat ze de oudsten zijn. Dat sommigen zich eigenlijk al een beetje te groot voelen voor al dat 'gespeel'. Ze staan wat in groepjes, trappen een balletje en zijn vooral bezig gezien te worden. Het is hun school en zij regelen alles wel even. Dat laatste jaar in groep acht zie je ze letterlijk en figuurlijk groeien.
Om het jaar daarna als brugpieper, brugsmurf of brugleuning, om maar een paar termen te noemen, weer de aller-jongsten te worden.
De overgang naar het middelbaar onderwijs is een enorm grote stap. Kinderen laten hun vertrouwde school waar ze acht jaar hebben rondgelopen en alles en iedereen bekend was, achter zich, om te starten op een nieuwe school, met nieuwe klasgenoten, nieuwe leraren en nieuwe vakken. Alles is nieuw en het is ook flink wennen om plotseling weer de jongste te zijn op school. Daarbij vraagt het naar de middelbare school gaan ook om een enorme toename in zelfstandigheid. Vaak moet er een flink stuk gefietst worden om op school te komen en kinderen moeten veel meer zelf uitzoeken hoe dat allemaal gaat op zo'n grote school. Als ouder kun je je kind veel minder steunen en begeleiden dan kon op de basisschool. Je hebt veel minder zicht op wat er gebeurt op school en de leerkrachten en klasgenoten van je kind ken je niet meer. Niet alleen voor het kind maar ook voor de ouders is de overgang naar de middelbare school een grote verandering.
Toch kun je als ouder een hoop doen om je kind te begeleiden bij deze overgang.
Een goede voorbereiding van de overgang naar de middelbare school begint al in de fase van de open dagen. Door de tijd te nemen om verschillende scholen te bezoeken en te praten met je kind over wat hij/ zij verwacht en zoekt in een middelbare school, help je hem/ haar een keuze te maken die goed voelt. Het is heel belangrijk dat je kind echt zelf een keuze maakt en echt achter deze keuze staat.
Het bezoeken van open dagen en het praten over het middelbaar onderwijs helpt kinderen ook een realistisch beeld te krijgen van hun nieuwe school. Eventuele misverstanden over hoe het gaat op een middelbare school ('je krijgt meteen bergen huiswerk', 'brugklassers worden voortdurend gepest', 'leraren zijn hartstikke streng', 'je mag tijdens de les niet naar de wc' etcetera) kunnen weggenomen worden en vragen die bij het kind leven kunnen beantwoord worden.
Het kan heel fijn zijn wanneer er vanuit de basisschool ook een of meerdere bezoekjes gebracht worden aan de middelbare scholen in de omgeving. Door middel van proeflesjes en vooral ook het aanwezig zijn op een normale schooldag (open dagen geven daar geen goed beeld van) kan het kind zich een goed idee vormen hoe het straks zal zijn op school.
Wanneer de keuze voor een school eenmaal gemaakt is, is het verstandig het onderwerp ook een tijdje te laten rusten. Er volgen dan nog een aantal maanden op de basisschool met vaak schoolkamp, uitjes, de eindmusical en eindfeesten. Het is goed je kind hiervan te laten genieten en de basisschool-periode op een zo leuk mogelijke manier te laten afsluiten.
Veel scholen nodigen de aanstaande brugklassers aan het eind van het schooljaar al een keer uit voor een introductie. De kinderen leren hun mentor en klasgenoten al even kennen en krijgen informatie en hun boekenlijst.
Dan kunnen boeken, schriften, etui, een agenda en een schooltas aangeschaft worden en daarna kunnen ze genieten van de zomervakantie.
De laatste week van de vakantie kan het goed zijn samen alvast eens de boeken in te kijken, zodat je aanstaande brugpieper een beetje een beeld krijgt van wat de verschillende vakken inhouden en wat hij/ zij de eerste lessen gaat leren. Vaak vallen die eerste lessen mee (Engels wordt al gegeven op de basisschool, veel kinderen kennen al wat Franse woorden door de vakantie, wiskunde lijkt toch best wel op het rekenen van de lagere school etcetera) en wordt het kind hierdoor wat zekerder.
Wanneer je kind wat verder moet fietsen of met het openbaar vervoer moet reizen, kan het prettig zijn deze reis alvast een paar keer met hem/haar te maken, zodat op de eerste schooldag dit in ieder geval al een beetje vertrouwd is en hier geen zorgen over zijn.
Kinderen die gepest werden op de basisschool of veel moeite hadden een plekje te vinden in de klas, kunnen extra opzien tegen de overstap naar de middelbare school. Ze voelen zich erg onzeker en kunnen het gevoel hebben: "als het al niet lukt in een klas met kinderen die ik ken, hoe moet dat dan wel niet gaan in een klas met kinderen die ik helemaal niet ken." Maar vaak is dat juist een voordeel, kinderen kunnen in een nieuwe klas, een nieuwe start maken.
Op de basisschool is de manier waarop er met elkaar omgegaan wordt, vaak erg ingesleten. Iedereen heeft zijn eigen plek in de klas en voor een kind dat wat gepest of buitengesloten wordt, kan het heel moeilijk zijn om een andere positie in de klas te veroveren. Gebeurtenissen uit het verleden kunnen een kind ook een beetje blijven achtervolgen. Een jongetje dat in groep drie agressie heeft laten zien, kan deze agressie al lang onder controle hebben, maar toch nog wat gemeden worden door klasgenoten. Of een zeer verlegen meisje kan zich ondertussen een stuk zekerder voelen, maar er toch niet in slagen de rol van buitenstaander in de klas van zich af te schudden.
Een nieuwe klas met kinderen die nog niets van hem/ haar weten, biedt je kind de kans een nieuwe, zelfverzekerder kant van zichzelf te laten zien. Het is dan ook goed om er alert op te zijn dat hij/zij niet opnieuw bij pestkoppen van de lagere school in de klas komt. Anders kan in korte tijd de positie als 'under-dog' al weer voor hem/haar bepaald zijn.
Wanneer je aanstaande brugger door vervelende ervaringen op de basisschool extra opziet tegen de start op de middelbare school, is het goed om hier over te praten en samen een plan te maken hoe hij/zij een zo goed mogelijke eerste indruk kan maken in de nieuwe klas. Door te praten over hoe je nieuwe vrienden maakt, hoe je je presenteert en hoe je kunt reageren op eventuele plagerijen of uitdagende opmerkingen, en hier thuis al een beetje mee te oefenen, kun je je jonge puber helpen zich wat zekerder te voelen die eerste weken. Ook het uiterlijk kan hierbij een rol spelen. Wanneer je zoon/dochter kleding draagt waarin hij/zij zich echt prettig voelt, met een leuke hippe schooltas, zal hij/ zij zich zekerder voelen en dit ook uitstralen. Het fijnst is het natuurlijk wanneer je kind samen met een vriend(in) of in ieder geval iemand die hij/ zij een beetje kent en aardig vindt, in de klas kan komen. Samen sta je toch een stuk sterker.
We zien regelmatig dat kinderen die op de basisschool weinig met elkaar hadden, omdat ze bijvoorbeeld bij andere groepjes hoorden, op de middelbare school zeer goede vrienden worden. Het samen aangaan van deze nieuwe uitdaging kan een stevige band scheppen.
Er is een hoop dat verandert wanneer je kind naar de middelbare school gaat. Dit begint al met de weg naar school. Waar de basisschool meestal op loopafstand was, moet er nu vaak een stuk gefietst worden of gereisd met het openbaar vervoer. Het schoolgebouw is nieuw en veel groter dan de basisschool. Het kind moet zijn weg in het schoolgebouw vinden, tussen allemaal oudere leerlingen, wat best spannend kan zijn. In een klas met voor het merendeel nieuwe klasgenoten moet een plekje gevonden worden en moeten nieuwe vriendschappen gesloten worden.
Brugklassers moeten vaak ook erg wennen aan al hun nieuwe vakken en aan het steeds een andere docent hebben, in steeds een ander lokaal.
Huiswerk is ook iets waar brugklassers flink aan moeten wennen. Vaak is op de basisschool wel al een start gemaakt met het geven van huiswerk, maar over het algemeen is dit maar zeer beperkt. Het betreft meestal een werkstuk maken of spreekbeurt voorbereiden, wat topografie leren of een geschiedenistoets voorbereiden. Op maar weinig basisscholen hebben achtste groepers al te maken met meerdere dagen per week huiswerk en ook het werken met een agenda wordt op veel basisscholen nog niet aangeleerd.
Op de middelbare school wordt de hoeveelheid huiswerk over het algemeen langzaam opgebouwd. Maar binnen een paar weken heeft een brugklasser toch wel iedere schooldag huiswerk. Het kan heel lastig zijn om dit te plannen en op een goede manier de agenda bij te houden. We zien vaak dat kinderen in de brugklas het moeilijk vinden het leerwerk en maakwerk goed te plannen en het gebeurt dan ook vaak dat ze te laat beginnen met leren. Een goede begeleiding, vanuit school en thuis leert het kind een aantal dagen van te voren al te beginnen aan een overhoring. Het kan heel prettig zijn voor je zoon/dochter wanneer je hem/haar de eerste maanden nog op weg helpt bij het plannen en maken van huiswerk.
Hoe je als ouder kunt helpen.
Bijna alle scholen starten met een introductie-periode. De eerste dag wordt er vooral kennis gemaakt met de medeleerlingen en de mentor, worden de nieuwe leerlingen wegwijs gemaakt in de school en wordt er uitleg gegeven over het reilen en zeilen op school. De weken daarna wordt er geleidelijk gestart met de lessen en het huiswerk. Dit wordt rustig opgebouwd en vaak zijn de nieuwe leerlingen binnen een paar weken gewend. Wel zien we dat brugklassers de eerste weken erg moe kunnen zijn door alles wat er op ze afkomt. Het wennen kost veel energie en het is dan ook zeker nog niet zorgelijk wanneer je kind de eerste maanden nog moeite heeft met het schoolwerk, de nieuwe vakken of nog niet zo veel aansluiting heeft in de klas. Wennen kost tijd en daar wordt rekening mee gehouden op middelbare scholen.
Veel scholen bieden in deze beginperiode een ouderavond aan, om ook de ouders goed op de hoogte te brengen van hoe alles gaat op school en om ouders te adviseren hoe zij hun kind kunnen ondersteunen en waar ze terecht kunnen met vragen en problemen. Een kennismaking met de mentor hoort hier bijna altijd bij. Het is voor jezelf als ouder goed om deze avond te bezoeken en het is ook een goed signaal naar je kind toe dat je zijn/ haar school en mentor ook een beetje kent en als ouder betrokken bent.
Als ouder kun je erop toezien dat je kind voldoende rust krijgt. De laatste week van de zomervakantie kan het goed zijn alvast naar het schoolritme te gaan door bijtijds naar bed te gaan en op te staan. Een kind dat goed uitgerust aan de middelbare school begint, zal makkelijker kunnen omgaan met alle nieuwe uitdagingen en sneller wennen. Het is verstandig om de eerste weken van je kind op de middelbare school er wat extra te zijn voor hem/ haar. Het is heel fijn wanneer er een ouder thuis is, wanneer je zoon/dochter vermoeid uit school thuis komt. Een ouder om mee te praten over school, om te helpen bij eventuele problemen, om huiswerk mee te plannen en leerwerk te overhoren. Nu zal dit vaak niet alle dagen haalbaar zijn, maar in deze beginperiode kan het best een overweging zijn om wat vaker een paar vrije uren op te nemen om er wat extra te kunnen zijn voor je kind.
Zoals hierboven al even aangestipt, de eerste maanden kan het heel prettig zijn voor je kind wanneer je hem/ haar kunt helpen bij het huiswerk. Maar niet ieder kind staat hier voor open en het kan soms best conflicten opleveren wanneer je je kind probeert te helpen. Juist daarom is het verstandig om vanaf het begin hulp en begeleiding aan te bieden bij het huiswerk. Zo leert je kind al bij het eerste huiswerk dat het slim en prettig is om het huiswerk goed te plannen. En het voelt niet als ingrijpen op een moment dat het mis dreigt te gaan, iets waardoor een jonge puber zich extra onzeker kan gaan voelen en zich hierdoor kan gaan verzetten. Wanneer het begeleiden te veel conflicten oplevert kan ook gekozen worden voor huiswerkbegeleiding door derde. Veel scholen bieden dit aan in de brugklas en er zijn ook vele particuliere huiswerk-instituten.
De overgang naar de middelbare school is een grote verandering en kan best veel van je kind vragen. Toch zijn de meeste kinderen binnen een paar maanden goed gewend en helemaal vertrouwd met hun nieuwe school.
Ook het lezen van een boek over de overstap naar de middelbare school kan kinderen helpen voorbereiden. Voor meer informatie en de mogelijkheid om het boek te kopen bij bol.com klik je op de titel:
- Schoolmania, Ingrid van Essen
- Hoe overleef ik de brugklas? Francine Oomen
- Survivalgids brugklas en puberteit, Caja Cazemier
- SurvivalKID Middelbaar onderwijs, Luc Descamps
Heeft u naar aanleiding van dit artikel vragen of wilt u een persoonlijk advies, dan kunt u hier terecht: Vraag per e-mail of advies aan huis
