Ik moet je iets vertellen.
Drs. Tamar de Vos - van der Hoeven - september 2012
We zien onze kinderen het liefst vrolijk, gelukkig en zorgeloos. Maar iedere ouder weet dat dat niet altijd kan. Vroeger of later komen er tegenslagen in het leven van je kinderen. Ze lopen tegen problemen en frustraties aan en er kunnen dingen gebeuren die grote invloed hebben op hun leven. En hier moet over gepraat worden.
Het kan heel lastig zijn om je kind slecht nieuws te moeten brengen.
Wat als slecht nieuws wordt ervaren verschilt per situatie en per kind. Het overlijden van een familielid heeft uiteraard veel meer impact, wanneer het kind een sterke band heeft met dit familielid, dan wanneer hij/zij het familielid maar een paar keer heeft gezien. We spreken dan vooral ook van slecht nieuws wanneer de boodschap direct invloed heeft op het kind en verdriet of angst oproept.
Denk bijvoorbeeld aan de boodschap dat de ouders gaan scheiden, dat een dierbare gaat overlijden (dit kan zowel een mens als huisdier zijn), dat het gezin gaat verhuizen of dat het kind een jaar blijft zitten etcetera.
Omdat kinderen over het algemeen (gelukkig) nog maar weinig slecht nieuws gehad hebben, kan het moeilijk zijn in te schatten hoe hij/zij zal reageren. Waar het ene kind heel emotioneel kan worden, zal het andere eigenlijk amper een reactie laten zien. Wat niet wil zeggen dat deze laatste het niet moeilijk heeft met het nieuws. Ieder mens verwerkt zo'n boodschap op zijn eigen manier en sommige kinderen hebben daar tijd voor nodig of vinden het moeilijk hun emoties te tonen.
Hoe je kind omgaat met kleine tegenslagen, kan wel een indicatie geven van hoe het om zal gaan met slecht nieuws.
Drs. Tamar de Vos - van der Hoeven - september 2012
We zien onze kinderen het liefst vrolijk, gelukkig en zorgeloos. Maar iedere ouder weet dat dat niet altijd kan. Vroeger of later komen er tegenslagen in het leven van je kinderen. Ze lopen tegen problemen en frustraties aan en er kunnen dingen gebeuren die grote invloed hebben op hun leven. En hier moet over gepraat worden.
Het kan heel lastig zijn om je kind slecht nieuws te moeten brengen.
Wat als slecht nieuws wordt ervaren verschilt per situatie en per kind. Het overlijden van een familielid heeft uiteraard veel meer impact, wanneer het kind een sterke band heeft met dit familielid, dan wanneer hij/zij het familielid maar een paar keer heeft gezien. We spreken dan vooral ook van slecht nieuws wanneer de boodschap direct invloed heeft op het kind en verdriet of angst oproept.
Denk bijvoorbeeld aan de boodschap dat de ouders gaan scheiden, dat een dierbare gaat overlijden (dit kan zowel een mens als huisdier zijn), dat het gezin gaat verhuizen of dat het kind een jaar blijft zitten etcetera.
Omdat kinderen over het algemeen (gelukkig) nog maar weinig slecht nieuws gehad hebben, kan het moeilijk zijn in te schatten hoe hij/zij zal reageren. Waar het ene kind heel emotioneel kan worden, zal het andere eigenlijk amper een reactie laten zien. Wat niet wil zeggen dat deze laatste het niet moeilijk heeft met het nieuws. Ieder mens verwerkt zo'n boodschap op zijn eigen manier en sommige kinderen hebben daar tijd voor nodig of vinden het moeilijk hun emoties te tonen.
Hoe je kind omgaat met kleine tegenslagen, kan wel een indicatie geven van hoe het om zal gaan met slecht nieuws.
Even wachten, om eerst zelf het slechte nieuws te verwerken kan goed zijn, maar wacht niet te lang met het vertellen. Kinderen voelen ook wanneer hun nog niets verteld is aan dat er iets is. En vaak is het niet weten moeilijker en beangstigender voor je kind dan wanneer hij/zij wel weet waarom je verdrietig bent. Als een kind aanvoelt dat er iets is, kan zijn fantasie met hem aan de haal gaan en verzint hij vaak ergere dingen dan wat er werkelijk aan de hand is. Mede daarom is het over het algemeen onverstandig om bepaalde zaken te verzwijgen voor je kind om het zo te ontzien. Kinderen hebben eerlijke informatie nodig om goed om te kunnen gaan met slecht nieuws.
Je kind mag ook best zien dat je als ouder ook verdrietig bent. Het is voor je zoon/ dochter vreemd wanneer hij/ zij zelf emoties ervaart en deze helemaal niet bij jou terug ziet. Het verdriet moet alleen niet zo heftig zijn dat je de controle er over verliest. Dat kan beangstigend zijn of hem/ haar het gevoel geven dat hij/zij de eigen gevoelens maar beter voor zich kan houden om de ouder niet nog extra te belasten.
Het eerste gesprek.
Wanneer je iets vervelends aan je kind moet vertellen, ben je misschien geneigd dit aan te kondigen: "Kom eens zitten lieverd, ik moet je iets vervelends vertellen.". Dit is af te raden. De gedachten van je kind gaan dan meteen met hem/ haar aan de haal en de kans is dan aanwezig dat je kind hierdoor jouw boodschap minder goed mee krijgt. Vertel liever meteen kort en duidelijk wat er aan de hand is: "Lieverd, oma is ziek en de dokter zegt dat ze niet meer beter kan worden." Wees eerlijk en geef de informatie die je kind nodig heeft om de situatie te begrijpen. Let er op dat er snel ruimte voor hem/haar is om te reageren op hetgeen je vertelt. Begin dus niet meteen met een heel verhaal of een uitgebreide uitleg te geven. Vertel kort wat er aan de hand is en laat je kind daar op reageren. Geef ruimte voor emoties en kijk of hij/zij vragen heeft.
Door je dochter/zoon vragen te laten stellen, heeft hij/ zij ook grip op de hoeveelheid informatie die je geeft. Wanneer je kind vragen blijft stellen wil hij/ zij dus graag nog wat meer weten. Maar het kan ook heel goed dat hij/zij in eerste instantie weinig vragen heeft. Eerst moet het slechte nieuws dan verwerkt worden en moet er over nagedacht worden.
Niet alles hoeft ook meteen in één gesprek vertelt te worden. Over het algemeen zijn er meerdere gesprekken nodig om op een goede manier over slecht nieuws te kunnen praten. Wanneer je merkt dat je kind even klaar is met praten, laat het dan even rusten en kom er later weer op terug.
Het vinden van heel praktische dingen/manieren om om te gaan met het slechte nieuws helpt dan vaak ook bij de verwerking. Bij een verhuizing kan het nieuwe huis bekeken worden. Wanneer het kind blijft zitten, kan het de nieuwe klas alvast een keer ontmoeten. Na het overlijden van een huisdier, kan besproken worden hoe het beestje begraven zal worden. En na een scheiding kan duidelijkheid gegeven worden bij wie het kind zal gaan wonen en hoe vaak het de andere ouder zal kunnen zien.
Uiteraard zijn er niet altijd positieve kanten aan slecht nieuws, maar wanneer deze er enigszins zijn, kan het goed zijn deze ook te benoemen. Zitten blijven is niet leuk, maar het is wel prettig dat je kind niet meer zo op zijn tenen hoeft te lopen om de klas bij te kunnen houden. Een verhuizing is een grote verandering, maar het nieuwe huis kan heel leuk zijn, met een eigen kamer of een mooie tuin. Ouders die gaan scheiden is heel naar, maar wanneer je ouders daarna veel minder ruzie hebben dan is dat ook wel fijn. En het is heel verdrietig dat opa is overleden, maar het is fijn dat hij geen pijn meer heeft.
Beperk je in dit eerste gesprek vooral tot het vertellen van de directe gevolgen. Wat er over een paar maanden kan komen is, vooral voor wat jongere kinderen, te ver weg. Wanneer er langere tijd veranderingen zijn door het slechte nieuws, is het goed dit stapsgewijs aan het kind te vertellen. Zo kan een scheiding uiteindelijk betekenen dat het huidige huis verkocht moet worden en dat het gezin moet verhuizen. Maar dat kan best pas over een half jaar of jaar gebeuren. Dit hoeft dan niet al in het eerste gesprek naar voren gebracht te worden. De mededeling dat de ouders gaan scheiden is al veel om te verwerken. De boodschap dat het kind later zal moeten verhuizen, komt dan later wel. Behalve natuurlijk wanneer hij/ zij hier zelf naar vraagt. Dan is het uiteraard goed om eerlijk antwoord te geven.
Jonge kinderen begrijpen vaak ook pas echt wat je ze verteld hebt, wanneer ze het ervaren. Dus wanneer de verhuizing echt plaats vindt, wanneer papa echt ergens anders woont of wanneer ze opa in het ziekenhuis zien liggen
Na dit eerste gesprek is het goed je zoon/ dochter wat extra in de gaten te houden. Niet ieder kind uit zijn gevoelens even gemakkelijk. En soms zijn kinderen ook terughoudend met het stellen van vragen over een moeilijk onderwerp, zeker wanneer ze weten dat de ouders het ook moeilijk hebben met de situatie. Belangrijk is dat ze weten dat ze vrij mogen praten over de gebeurtenissen en dat ze altijd vragen mogen stellen. Iedere manier van omgaan met slecht nieuws is goed en het is verstandig dit ook te laten merken door hem/haar complimenten te geven hoe hij/ zij omgaat met het slechte nieuws.
Naast het praten met jou als ouder, kan het goed zijn wanneer je kind ook een of meerdere mensen buiten het gezin heeft met wie hij of zij kan praten over het slechte nieuws. Vooral wanneer kinderen merken dat hun ouders het ook moeilijk hebben, kan dit ze remmen in het tonen van al hun emoties en het stellen van al hun vragen. Iemand die buiten het gezin staat en minder direct geraakt wordt door het slechte nieuws, kan het kind dan wat extra ondersteuning bieden.
Zoals gezegd, als ouder willen hun kind graag afschermen voor verdriet en dit kan ze doen besluiten het slechte nieuws te verzwijgen of te verbloemen. In eerste instantie lijken ze hun zoon/dochter hier misschien een plezier mee te doen, maar vroeger of later zal hij/zij toch het slechte nieuws horen en de klap kan dan een stuk harder aankomen. Zeker wanneer het kind merkt dat de ouders dit langere tijd stil hebben gehouden voor hem/ haar. Het is dan ook aan te raden niet te lang te wachten met het vertellen van slecht nieuws. Zo heeft het kind de tijd vragen te stellen, emoties te tonen en het te verwerken.
Ouders kunnen ook, om het verdriet of de boosheid te verzachten, het slechte nieuws wat bagatelliseren of ontkennen dat het moeilijk kan zijn voor het kind. Hierdoor kan hij/zij het gevoel krijgen dat de gevoelens die hij/ zij ervaart onterecht of overdreven zijn. Het kind kan hierdoor zijn gevoelens niet uit, zal misschien ook weinig vragen durven stellen (want het is niet zo belangrijk) en hierdoor moeite hebben, het gebeurde te verwerken.
Een andere valkuil waar ouders in kunnen stappen, is heel veel gaan vertellen om het kind de juiste informatie te geven. Of veel blijven praten omdat het kind niets terug zegt. Soms zijn kinderen niet meteen toe aan een gesprek over het slechte nieuws. Ze moeten eerst nadenken over wat ze gehoord hebben, hoe ze zich hierbij voelen en wat ze precies willen weten. Wanneer je zoon/dochter weinig reageert in het gesprek is het beter het gesprek kort te houden, af te wachten of hij/zij er zelf op terug komt en zo niet, het onderwerp na een paar dagen opnieuw aan te roeren. Zo weet je kind dat hij/ zij kan en mag praten over het slechte nieuws, maar dat dit niet moet.
Wees ook voorzichtig met voor je kind invullen wat hij/ zij voelt en denkt en koppel niet alle emoties aan het slechte nieuws. Een kind dat boos thuis komt, kan zeker worstelen met de op handen zijnde scheiding van de ouders. Maar het kan evengoed dat hij ruzie heeft gehad op school of een onvoldoende gehaald heeft. Wanneer je dan als ouder invult dat het door de scheiding komt, krijgt het kind niet de ruimte om de eigenlijke reden voor de boosheid of het verdriet te uiten.
Het is dan ook het beste te vragen waarom je kind boos of verdrietig is, ook als je vermoed het wel te weten. Zo geef je je kind alle ruimte om zelf woorden te geven aan wat hij/zij voelt, hoe moeilijk dat soms ook kan zijn.
Heeft u naar aanleiding van dit artikel vragen of wilt u een persoonlijk advies hoe u uw kind kunt begeleiden bij vervelende gebeurtenissen in zijn of haar leven, dan kunt u hier terecht: Vraag per e-mail of advies aan huis
