Natuurlijk zien we onder jongens ook wel dat ze de strijd op het sociale vlak op zoeken en zijn er meiden die schelden, schoppen en vechten. Maar over het algemeen zijn het de jongens die meer in het zicht pesten en de meisjes die het wat 'subtieler' / meer onderhuids en daardoor minder zichtbaar aanpakken. Het pesten onder meisjes gaat gepaard met roddelen, negeren, buitensluiten, kliek-vorming en elkaar zwart maken/ schelden (live maar vooral ook via sms, msn, hyves etcetera). We noemen dit relationele agressie En deze gedragingen lopen een stuk minder in het oog dan schelden of schoppen. Zeker omdat hierbij het online pesten een grote rol speelt. Er wordt gescholden en bedreigd via msn, sms en hyves. Er worden 'haat aan'-hyves gemaakt of bewerkte foto's of roddels op internet gezet. Omdat dit vrij anoniem kan en de dader niet ziet wat dit met het slachtoffer doet is het een gemakkelijke manier van pesten. Waarbij de dader zichzelf ook kan wijsmaken dat het maar 'een grapje is' of dat het gepeste meisje het 'niet zo serieus moet nemen'.

Het pesten onder meisjes wordt meidenvenijn genoemd en wordt soms af gedaan als typisch meidengedrag dat er nu eenmaal bij hoort. Wat zeer spijtig is, want ook dit roddelen, buitensluiten en negeren is pesten. Het kan grote gevolgen hebben voor alle betrokkenen. Meisjes zijn juist door hun gerichtheid op sociale relaties gevoelig voor wat anderen van ze denken en vinden. Erbij horen is belangrijk en dat maakt meisjes extra gevoelig voor 'meidenvenijn'. En het gedrag kan op een goede manier bijgestuurd worden. Het hoeft niet 'typisch meidengedrag' te zijn wanneer we meisjes leren dat dit gedag ongewenst is.

Wat is dat dan, 'meidenvenijn'?

We zien vaak dat er één meisje is dat zeer populair is waar zich een groepje vriendinnen omheen schaart. Dit meisje bepaalt wie er bij de groep hoort en wat de groep doet. De vriendinnen in de groep willen graag net zo populair zijn als dit meisje, willen er bij horen, maar zijn net iets minder machtig. Dit kan komen doordat ze sociaal net wat minder vaardig zijn, iets minder aantrekkelijk, iets minder lef hebben of iets minder aantrekkelijke spullen (mobiel, kleding etc.) hebben. Het meisje dat 'bovenaan' de groep staat is het populairst, iets wat zij steeds moet bewijzen en in stand houden door te bepalen wat er gebeurt in de groep en wie er wel en niet bij hoort. Zo bindt zij vriendinnen aan zich en laat ze haar macht blijken. Haar positie kan namelijk altijd bedreigd worden, door een nieuwkomer die bij de groep komt of door één van de andere meisjes die aan populariteit wint. Soms wisselt het ook regelmatig binnen de groep wie de 'leidster' van de groep is.

Hoe kun je ingrijpen?

Als ouders ontdekken dat hun kind op deze manier gepest en buitengesloten wordt, is hun eerste impuls ingrijpen en de pestkoppen aanspreken op dit gedrag. Maar dat is niet altijd wat het kind wil. Stappen ondernemen zonder eerst met je kind te overleggen is onverstandig. In de eerste plaats is het goed om te bespreken hoe zij de situatie ervaart. Soms wordt ze echt buitengesloten en gepest, maar soms is er meer sprake van wat heen en weer getreiter binnen de groep. De meisjes in de groep doen regelmatig kattig en vervelend tegen elkaar, maar meer meisjes binnen de groep zijn hier wel eens het slachtoffer van. Het slachtoffer is zelf ook wel eens de pestkop. De ene dag mag ze wel bij het groepje horen en de andere dag niet.
Wanneer er sprake is van zo'n situatie is het extra belangrijk te praten met het kind voordat er stappen ondernomen worden. Wil ze de situatie veranderen, hoe voelt ze zich binnen de vriendschap en wil ze nog wel met deze meisjes bevriend zijn? Wanneer dan blijkt dat het meisje echt ongelukkig is met de situatie, kan besproken worden wat zij dan wil dat er aan de situatie gedaan wordt. Ingrijpen is dan lang niet altijd nodig. Door het meisje te helpen beter om te gaan met de situatie door zich weerbaar op te stellen en duidelijk grenzen aan te geven, kan vaak ook al veel bereikt worden.

Ook wanneer het kind aangeeft de situatie wel te willen aanpakken heeft direct ingrijpen en de pestkoppen aanspreken op wat er gebeurt vaak een averechts effect. Het pestslachtoffer kan hierdoor nog meer in een uitzonderingspositie komen: " Kon je het zelf niet af", "Jij hebt ons zwart gemaakt". En de meiden die samen buitensluiten en pesten raken hierdoor vaak enkel nog meer op elkaar gericht. Ze gaan het voor elkaar opnemen en nog meer een kliek vormen.
Beter is het in zo'n situatie met de hele groep in gesprek te gaan, geen schuldigen aan te wijzen, maar te kijken wat er gebeurt binnen de groep en hoe iedereen zich hierbij voelt. Als ouder ben je niet echt in de positie om met zo'n hele groep in gesprek te gaan. Over het algemeen zal de school hier bij betrokken moeten worden en zal het probleem vooral in de klas besproken moeten worden. Thuis kunnen de ouders met hun kinderen zelf in gesprek gaan over de situatie en zo ondersteuning bieden bij wat er op school besproken wordt.

Vaak zijn er meerdere meisjes binnen de groep die zich wel eens buitengesloten of gepest voelen. En bij de meisjes die 'volgen' zijn er ook vaak een paar die zich eigenlijk helemaal niet prettig voelen bij hoe er omgegaan wordt met meisjes binnen en buiten de groep. Uit angst zelf buitengesloten te worden houden ze hun mond, maar wanneer het met de hele groep besproken wordt en er een veilige omgeving geschapen wordt durven deze meisjes vaak wel te zeggen wat ze er van vinden. Zeker wanneer ze merken dat ze hier niet alleen in staan. En daarmee valt een groot stuk van de macht van het meisje dat gevolgd wordt weg. Ze kan geen macht meer uitoefenen door meisjes buiten te sluiten of te bepalen wat er gebeurt omdat haar 'volgers' dit niet meer accepteren. De 'volgers' ervaren plotseling dat ze samen sterk staan en dit meisje niet hoeven te volgen.

Bespreek met de groep hoe er met elkaar omgegaan wordt en leg uit dat één meisje alleen maar kan bepalen voor de anderen wat er gebeurt, wanneer de anderen dit toestaan. Haar populariteit valt of staat bij de volgzaamheid van de andere meisjes. Bespreek met de meisjes hoe ze graag benaderd willen worden, Praat over hoe het voelt buitengesloten te worden, praat ruzies met ze uit en maak op basis hiervan een aantal gedragsregels hoe de meisjes met elkaar willen omgaan. Door deze regels op papier te zetten en de meiden hier een handtekening onder te laten zetten wordt het officieel en voelen de meisjes zich meer gebonden zich aan deze regels te houden. Door ze hier zelf over na te laten denken en regels te laten opstellen, is de kans ook groter dat ze de regels en elkaar echt zullen respecteren. Ze leren grenzen aan te geven en elkaar ook hierom te waarderen. Door hun sociale talenten op een positieve manier in te zetten en het helpen van en opkomen voor anderen te maken tot iets dat populair maakt, kan een heel ander groepsproces op gang gebracht worden.

Het meisje dat aan het hoofd van het groepje staat, moet geholpen worden te zien wat ze aanricht en zich te verplaatsen in haar slachtoffers. De volgers binnen het groepje moeten leren zich af te vragen waarom ze de 'leidster' van het groepje zo volgen, wat er zo aantrekkelijk is aan een vriendschap met haar en waarom ze toestaan dat andere meisjes gekwetst worden. Ook moeten ze geholpen worden te bedenken hoe ze kunnen opkomen voor anderen wanneer ze zich eigenlijk wel realiseren dat deze gepest worden. Het slachtoffer moet leren zich weerbaar op te stellen, duidelijk grenzen aan te geven en hulp te vragen wanneer dit nodig is.

Door met de hele groep inclusief het meest populaire meisje, de meelopers en de slachtoffers te praten, kunnen alle betrokken geholpen worden bij het oplossen van hun eigen probleem en het verbeteren van de manier waarop er in de groep met elkaar omgegaan wordt. Niet het pesten en buitensluiten maakt geliefd en populair maar juist het opkomen voor anderen en elkaar helpen. En daarbij hoeven echt niet alle meisjes die betrokken waren bij het probleem vriendinnen te worden, maar ze moeten elkaar wel in hun waarde laten en met respect behandelen.

Kinderen en jongeren vinden het vaak fijn om een boek te lezen over dat wat ze bezighoudt. In de onderstaande boeken zullen kinderen van verschillende leeftijden die te maken hebben met meidenvenijn, veel herkennen. Voor meer informatie en de mogelijkheid om het boek te kopen bij bol.com klik je op de titel:
- Lynn 2.0, Anke Kranendonk (10 tot 13 jaar)
- Offline, Caja Cazemier (11 tot 15 jaar) (onze recensie)
- Wat als..., Danielle Bakhuis (12 tot 15 jaar)
- Like me, Caja Cazemier (13 tot 15 jaar)

Literatuur
* Eerkens. M (2007), Een subtiele machtsstrijd, (m.m.v Anke Visser) . J/M voor ouders, feb. 2007 * Terreur van de queen bee. Pestgedrag meisjes onderschat probleem. (interview met Anke Visser) Aan de hand, dec. 2008
* Visser, A.M. (2010), Agressieve meisjes 12+, Van onderhuids naar op de huid, Centrum School en veiligheid * Visser, A.M. (2010), Koninginnen en krengen. Meidenvenijn in het voortgezet onderwijs. PPSI-informatieblad april 2010
* Visser, A.M. (2010), Vriendinnenvenijn in het basisonderwijs. PPSI-informatieblad juni 2010 * http://artikelen.foobie.nl/onderwijs/meidenvenijn-de-queen-bee-en-haar-wannabees/
* Lege, De J. (2008) Meidenvenijn (interview met Anke Visser) http://www.hartenziel.nl/artikel/meidenvenijn/