Wanneer de volwassenen om het kind heen hun emoties zo min mogelijk tonen om het kind hier niet mee te belasten, kan bij het kind ook het idee ontstaan dat het zijn gevoelens beter niet kan uiten. Het is beter voor het kind wanneer het kan zien dat de volwassenen om hem/haar heen ook verdrietig zijn. Dit geeft meer ruimte om ook het eigen verdriet te tonen. Natuurlijk moet het kind niet het idee krijgen dat de volwassene het verdriet eigenlijk niet aankan, want dat kan beangstigend zijn.
Als een kind weinig verdriet laat zien of niet wil praten over het overlijden is het het beste dit te accepteren, maar wel steeds het kind te laten voelen dat het deze gevoelens wel mag en kan uiten. Door de eigen emoties gedoseerd te tonen, te praten over de overledene, herinneringen op te halen of een boekje te lezen over verlies en rouw kan het kind geholpen worden toch uiting te gaan geven aan de emoties waar het mee worstelt. Hij/zij moet ervaren dat de overledene 'er bij blijft horen' en dat de herinneringen, ook al doen ze nu pijn, ook mooi zijn.
Belangrijk is dat het kind de kans krijgt op zijn/haar eigen manier het verlies te verwerken. Kinderen hebben behoefte aan iemand om mee te praten of hen alleen maar vast te houden, maar ook om weer leuke dingen mee te doen en te ervaren dat het leven weer verder gaat. Juist omdat jonge kinderen over het algemeen niet doorlopend verdrietig zijn.
Als volwassenen moeten wij het kind de boodschap geven dat we om kunnen gaan met het verdriet en dat we er vertrouwen in hebben dat het kind er ook mee om zal kunnen gaan, ook al voelt dat nu misschien nog niet zo.

Rouwen op verschillende leeftijden

Baby's en dreumesen begrijpen nog niets van de dood en kunnen het concept van verlies nog niet echt bevatten. Natuurlijk kunnen ze wel het gemis ervaren van de persoon die er niet meer is. Maar het meest reageren kinderen in deze leeftijdsgroep op de emoties van de mensen direct om zich heen. Baby's voelen het meteen wanneer de ouder het moeilijk heeft en zijn gevoelig hiervoor. Hierdoor zien we ook bij deze heel jonge kinderen een reactie op het overlijden van een dierbare.
Op de peuterleeftijd beginnen kinderen iets te begrijpen van de dood al is de onomkeerbaarheid ervan nog moeilijk te bevatten voor een peuter. Een peuter kan rustig na een begrafenis vragen wanneer opa nou weer thuis komt. Kinderen van deze leeftijd hebben ondersteuning nodig en ondanks dat ze niet alles begrijpen, is het wel goed ze zo veel mogelijk te betrekken bij het afscheid. Dit helpt ze grip te krijgen op wat er gebeurt en ervaren helpt jonge kinderen dingen te begrijpen. Jonge kinderen gaan vaak ook minder angstig en meer onbevangen om met de overledene. Ze zijn niet bang deze nog te zien of aan te raken.
We zien dat peuters vaak in hun spel nog bezig zijn met alles wat ze ervaren. Ze spelen begrafenis of beer gaat dood. Als ouder kan het moeilijk zijn om dit te zien, maar voor het kind is dit een hele goede manier om om te gaan met deze overdonderende ervaring. Kinderen geven het op deze manier een plek.

Ook kleuters hebben er nog moeite mee te bevatten dat de dood blijvend is, al beginnen ze dit wel steeds beter te begrijpen. Kleuters hebben vaak heel veel vragen, soms ook heel praktische (gaat de kist dan niet stuk onder de grond, wat gebeurt er dan met oma bij de crematie) die we als volwassenen maar moeilijk te beantwoorden vinden. Het beste is het zo eerlijk mogelijk te antwoorden. Door veel te vragen proberen kleuters grip te krijgen op alles wat er gebeurt. Kleuters hebben deze duidelijkheid ook nodig omdat ze anders zelf gaan verzinnen hoe het zit en hun fantasie kan erger zijn dan de realiteit.

Ook kinderen van zes/zeven/ acht hebben vaak veel vragen, over het overlijden, de uitvaart en ook wat er daarna dan volgt. Zeker wanneer het een direct familielid betreft kan dit veel vragen oproepen hoe het gezin zal gaan functioneren na het overlijden. Op deze leeftijd begrijpen kinderen goed wat de dood inhoudt en zijn ze zich er goed van bewust dat het een afscheid voor altijd betekent. Kinderen van deze leeftijd kunnen zich soms maar moeilijk uiten uit angst kinderachtig gevonden te worden en juist op deze leeftijd zien we veel kinderen die zichzelf wegcijferen om de ouder(s) te ontlasten. Door het kind te betrekken bij de uitvaart en hier ook echt een rol in te laten spelen (iets voorlezen, iets voor op de kist laten maken etcetera), kan het kind de ruimte krijgen wel emoties te uiten, zonder dat dit hoeft in de vorm van praten of huilen. Uiteraard moet daarbij steeds gekeken worden wat het kind aankan en waarbij het kind zich het prettigst voelt.

Steun bieden en begeleiden.

Jonge kinderen rouwen dus vaak op een andere manier dan volwassenen en dat kan er voor zorgen dat ouders niet altijd weten wat de juiste manier is om hun kind te begeleiden. Vooral omdat het zo'n moeilijk onderwerp is om over te praten en omdat ouders hun kind zo veel mogelijk verdriet willen besparen. Ouders die worstelen met hun eigen verdriet willen hun kind daar niet mee belasten en vinden het soms moeilijk om te gaan met het verdriet van hun kind.
Toch is openheid een belangrijke sleutel tot het leren omgaan met het verlies, zowel voor de ouder(s) als voor het kind. Het is goed te praten over het verlies en samen het verdriet te kunnen ervaren. Vooral jonge kinderen hebben uitleg nodig van de ouders om te begrijpen wat het overlijden inhoudt en voorbereid te zijn op het afscheid en de tijd die daarna gaat komen. Het is een harde boodschap voor jonge kinderen dat 'dood gaan' 'voor altijd weggaan' betekent, maar het kind heeft er niets aanals ouders dit verbloemen.

Belangrijk is ook dat het kind ervaart dat alles wat het voelt geaccepteerd is. Het kind mag boos zijn, het mag verdrietig zijn, maar het mag ook opgelucht zijn bijvoorbeeld omdat het niet meer stil hoeft te zijn voor een ziek familielid of omdat er weer vriendjes kunnen komen spelen. En het kind mag ook vrolijk zijn, tussen al het verdriet door. Gewoon, omdat kinderen niet steeds verdrietig kunnen zijn en omdat het leven ook verder gaat. Het is heel belangrijk dat kinderen zich niet schuldig voelen over deze gevoelens.
Wanneer een kind zijn/ haar gevoelens vooral uit in ongewenst gedrag is de oplossing niet dit gedrag maar te accepteren omdat het duidelijk is waardoor het ontstaat. Ook in deze moeilijke periode moet het kind aangesproken worden op ongewenst gedrag. Maar vooral moet het kind geholpen worden op een andere manier uiting te geven aan gevoelens van rouw.

Door samen herinneringen op te halen, foto's te kijken en te praten over de overledene leert het kind dat deze persoon in de gedachten van het kind kan blijven. Maar daarnaast moet het leven ook weer opgepakt worden. Voor kinderen is het vaak het fijnst wanneer ze zo snel mogelijk weer hun oude ritme kunnen oppakken en hun vertrouwde dingen weer mogen gaan doen. Dit geeft ze structuur, houvast en het gevoel dat het weer goed kan komen, ondanks het grote gemis dat altijd zal blijven.
Praat hier ook over met het kind en maak duidelijk dat - hoe groot het verdriet op dat moment ook is - het dragelijker zal worden, het kind weer plezier zal kunnen hebben en dat dat ook goed is.

Wanneer de overledene heel dicht bij het kind stond, kan het kind ook erg angstig worden. Bang om ook de andere gezinsleden te verliezen of zelf misschien dood te gaan. Dood gaan wordt plotseling, van iets dat alleen oude mensen overkomt, iets wat iedereen kan over komen. En dat is een zeer beangstigende gedachte. Kinderen kunnen hierdoor erg aan de ouder(s) gaan hangen of bang worden van huis te gaan. Het is goed deze angst serieus te nemen en het kind te steunen, maar het kind ook te stimuleren toch van huis te gaan en weer dingen te ondernemen.