Kan een kind ook een winterdepressie hebben?

Kunnen kinderen ook een winterdepressie hebben?

Drs. Tamar de Vos - van der Hoeven - januari 2024

Met het dalen van het kwik en het steeds korter worden van de dagen, is er een flinke groep mensen die in oktober/ november wat opziet tegen de aankomende winter. Niet iedereen houdt van de winterperiode. Maar voor het grootste deel van de mensen vormt de winter geen echt probleem.

Zo'n acht procent van de Nederlanders heeft in de winter echt last van een dipje. Deze mensen voelen zich wat somber, ze zijn futloos en hebben in weinig dingen zin. Wanneer deze gevoelens samengaan met ook depressieve klachten en de klachten meerdere jaren achter elkaar terugkeren, dan spreken we van een winterdepressie. Drie procent van de Nederlanders heeft last van een winterdepressie, waarbij we zien dat vrouwen er vaker last van hebben.
Een winterdepressie komt vooral bij volwassenen voor. Maar ook kinderen kunnen er wel degelijk last van hebben. Met name in de puberteit, al wordt een winterdepressie soms ook al op kleuterleeftijd waargenomen.
Wanneer je kind eenmaal een keer last heeft gehad van een winterdepressie, neemt de kans dat deze vroeger of later terugkeert toe, zowel als kind als ook op volwassen leeftijd.

Waardoor ontstaat een winterdepressie?

Doordat de dagen korter worden, de zon minder sterk schijn en omdat je kind vaak toch minder naar buiten gaat in de winter, komt hij/zij minder in het zonlicht. Zonlicht speelt een belangrijke rol bij de aanmaak van serotonine. Serotonine heeft onder andere invloed op de stemming, het zelfvertrouwen, de emoties en de eetlust van je kind. Uit serotonine wordt melatonine gevormd, wat een belangrijke rol speelt in het slaap-waakritme. Melatonine draagt eraan bij dat je kind 's avonds slaperig wordt en in de ochtend juist meer wakker. Ochtendlicht speelt hierbij een belangrijke rol. Wanneer de hoeveelheid melatonine ook overdag hoog blijft, kan je zoon/dochter hier erg slaperig van worden.
Het weinige zonlicht in de winter kan de serotonine-aanmaak laten teruglopen. Dit kan effect hebben op het humeur van je kind en zijn/haar eet- en slaapritme.

In de winter bewegen de meeste kinderen ook minder. Het is koud of nat buiten en dat nodigt niet echt uit om buiten te gaan spelen of even de fiets te pakken. Bewegen heeft een positief effect op het welbevinden van je kind en wanneer hij/ zij minder beweegt, kan dat ervoor zorgen dat je zoon/ dochter zich dus minder goed gaat voelen. Vaak wordt een te kort aan vitamine D (je lichaam maakt dit aan onder invloed van zonlicht) ook in verband gebracht met een winterdepressie. Maar het is niet wetenschappelijk aangetoond dat Vitamine D helpt tegen een winterdepressie.

Signalen dat je kind last heeft van een winterdepressie

De eerste signalen dat je kind last kan hebben van een winterdepressie zijn vaak lusteloosheid en hangerig gedrag. Je kind lijkt steeds moe en slaapt meer dan je gewend bent. Ook in het eetpatroon is vaak een verandering waar te nemen. Je zoon/ dochter wil plotseling meer of juist minder eten. Vaak heeft je kind ook meer behoefte aan zoet en koolhydraatrijk eten.
Op het mentale vlak zie je bij een kind met een winterdepressie vaak somberheid. Het kind wil maar weinig ondernemen en zoekt weinig contact met leeftijdsgenootjes.

Hoe kan je je kind helpen?

Omdat het gebrek aan zonlicht een belangrijke rol speelt bij het ontstaan van een winterdepressie, is het voor de hand liggende eerste advies om zo veel mogelijk naar buiten te gaan. Zoek waar dat kan zoveel mogelijk het (zon)licht op, vooral in de ochtend. Juist het ochtendlicht is belangrijk omdat dit je kind helpt de dag goed op te starten en de aanmaak van melatonine in de ochtend remt, zodat je kind minder slaperig is overdag.
Het is ook goed je kind te stimuleren om actief te blijven overdag. Niet alleen stimuleer je hiermee een goed dag-nachtritme, maar activiteit gaat ook lusteloosheid en vermoeidheid tegen. En activiteiten bieden afleiding, waardoor sombere gedachten ook minder de kans krijgen je zoon/ dochter te beïnvloeden.
Let er op dat je kind op tijd opstaat en goed ontbijt. Zo wordt de biologische klok van je kind in een goed ritme gehouden. Ook de rest van de dag is het belangrijk dat je kind gezond eten. Gezond eten en voldoende bewegen geven positieve energie.

Wanneer je merkt dat je kind sombere gedachten heeft, is het goed om hierover te praten. Door je dochter/ zoon de kans te geven deze gedachten te uiten, kun je je kind helpen deze te relativeren of om te buigen. Je kunt dan ook uitleggen waar deze sombere stemming vandaan komt en wat je kind ertegen kan doen. Als je zoon/ dochter beter begrijpt waardoor deze negatieve gevoelens ontstaan, kan het er beter grip op krijgen en wanneer nodig ze ook beter tijdelijk accepteren omdat hij/zij weet dat ze weer verdwijnen. Betrek je kind goed bij het verzinnen van oplossingen, zoals activiteiten of afleiding. Door je kind te betrekken bij het vinden van oplossingen zullen deze beter helpen omdat je kind er meer vertrouwen in zal hebben. Maar je kan ook bijsturen wanneer je kind misschien wat onhandige oplossingen bedenkt.

Als je kind moe is, wil het misschien langer slapen, maar dat werkt averechts. De melatonine neemt dan minder snel af en je kind wordt enkel vermoeider. De verleiding kan ook groot zijn om afleiding te zoeken in op de bank onder een dekentje TV of Netflix te kijken. Maar te veel binnen zitten en weinig doen, heeft een negatief effect op de lusteloosheid van je kind. Stimuleer je kind dus om toch naar buiten te gaan en dingen te doen.

Wanneer je merkt dat je kind meerdere keren last heeft van een winterdepressie dan is het raadzaam hulp in te schakelen. Je kind heeft dan begeleiding nodig of lichttherapie om de winterdepressie echt goed aan te pakken.

Er zijn niet veel boeken voor kinderen over depressie. Hier toch een paar tips met boeken die je (met je) kind kan lezen. (Hoewel deze lijst zorgvuldig is samengesteld, kan Opvoedadvies.nl niet instaan voor de kwaliteit van deze hulpmiddelen). Voor meer informatie en de mogelijkheid om het boek te kopen bij bol.com klik je op de titel:
- Zebra, Arlette van Ipenburg (4 tot 8 jaar)
- Een wolk om mij heen, Over depressie en het vinden van hoop, Pascalle van Vliet (8+)
- Blauwe dagen, Caja Cazemier (12+ )
- En Prozac is mijn paracetamol, Charlie Bee (14+ ) (onze recensie)
- Romein is niet in een dag gebouwd, Romein de Klerk (16+)
- Slapen met draken, Debi Gliori (15+) (onze recensie)
- Het grote depri Doe-Boek, Marieke de Goeij (14+ )

Heeft u naar aanleiding van dit artikel vragen of wilt u een persoonlijk advies, dan kunt u hier terecht: Stel uw vraag of advies aan huis

Ook kinderen kunnen last hebben van een winterdepressie. Ze zijn dan lusteloos, hangerig, moe, hebben nergens zin in en zoeken weinig contact met leeftijdsgenootjes.

Ook kinderen kunnen last hebben van een winterdepressie. Ze zijn dan lusteloos, hangerig, moe, hebben nergens zin in en zoeken weinig contact met leeftijdsgenootjes.